Πριν από καμιά δεκαπενταριά χρόνια, μια Ελληνίδα είχε προσληφθεί στο ιδιαίτερο γραφείο ενός επιτρόπου της Κομισιόν, το οποίο λέγεται cabinet στα γαλλικά και αποκαλείται «καμπινέ» στην καθομιλουμένη των Ελλήνων ευρωϋπαλλήλων, όχι χωρίς μια δόση ειρωνείας, αν σκεφτούμε ότι ο προϊστάμενος του ιδιαίτερου γραφείου λέγεται καμπινεδάρχης. Όταν με το καλό η κοπέλα γύρισε όλο καμάρι το καλοκαίρι στο χωριό της, τη ρώτησαν οι γυναίκες του μαχαλά πού δουλεύει, κι αυτή απάντησε, χωρίς να το σκεφτεί, «στο καμπινέ». Όπως καταλαβαίνετε, βούιξε το χωριό για την κόρη του τάδε που γύρισε με μια μύτη μέχρι κειπάνω ενώ καθαρίζει καμπινέδες εκεί στην Ευρώπη που την έστειλε ο πατέρας της –σαν δεν ντρέπεται κι αυτός, να τη σπουδάσει δικηγορίνα για να καθαρίζει τους απόπατους των Βέλγων.
Είπαμε, η ιστορία μπορεί να μην είναι αληθινή αλλά απλώς γουστόζικη, πάντως το γεγονός είναι ότι η λέξη cabinet στα γαλλικά σημαίνει ένα σωρό πράγματα: ένα μικρό δωμάτιο πλάι σ’ ένα μεγαλύτερο, έναν χώρο όπου αποσυρόμαστε για να μελετήσουμε, ένα δωμάτιο-γραφείο, αλλά και το γραφείο μελετών ή το δικηγορικό γραφείο, ή το σύνολο των συμβούλων μιας εξέχουσας πολιτικής προσωπικότητας, άρα και το υπουργικό συμβούλιο· σημαίνει επίσης έναν χώρο ή ένα έπιπλο όπου φυλάμε πολύτιμα αντικείμενα· σημαίνει, τέλος, ένα δωματιάκι ή έναν χώρο όπου αποσύρεται κανείς για να καλλωπιστεί, ή για να ανακουφιστεί από τις σωματικές του ανάγκες, αυτό που εμείς λέμε καμπινέ: το αποχωρητήριο, τον απόπατο, την τουαλέτα, το βεσέ, το μέρος.
Στα γαλλικά όλες αυτές οι σημασίες συνυπάρχουν. Στα αγγλικά, η λέξη γράφεται όμοια, cabinet, αλλά
προφέρεται διαφορετικά. Μερικές από τις σημασίες των γαλλικών διατηρούνται, άλλες λείπουν. Βασικά, στα σημερινά αγγλικά cabinet είναι αφενός κάποιο έπιπλο: ντουλάπι ή αυτό που λέμε βιτρίνα ή το κουβούκλιο της τηλεόρασης και αφετέρου το υπουργικό συμβούλιο, η κυβέρνηση. Οι άλλες σημασίες, όπως του γραφείου μελετών δεν φαίνεται να υπάρχουν σήμερα και δεν ξέρω αν υπήρξαν ποτέ· και, απ’ όσο μπόρεσα να ψάξω, το cabinet δεν έχει σήμερα τη σημασία του αποχωρητηρίου και μάλλον δεν την είχε ποτέ. Η σημασία του υπουργικού συμβουλίου γεννήθηκε στα αγγλικά και από εκεί πέρασε στα γαλλικά.
Παρεμπιπτόντως, να πούμε ότι η ετυμολογία της λέξης δεν είναι ξεκαθαρισμένη· το γαλλικό cabinet από το cabine φαίνεται να ανάγεται σε ένα υστερολατινικό capanna, το οποίο δεν έχει σαφή ετυμολογία, ούτε ξέρουμε με βεβαιότητα αν το γαλλικό είναι παλιότερο ή το ιτ. gabinetto. Σε μας πάντως η λέξη έφτασε από τα γαλλικά, αλλά, αν εξαιρέσουμε την αργκό των βρυξελλιωτών, δεν έχει άλλη σημασία πέρα από του αποχωρητηρίου. Και άλλοι το κρατούν άκλιτο και ουδέτερο (το καμπινέ) αλλά οι περισσότεροι το έχουμε κάνει αρσενικό, ο καμπινές. Δεν είναι βέβαια λέξη που θα τη δούμε συχνά γραμμένη.
Αλλά είπα πολλά και δεν είπα για τη μεταφραστική γκάφα. Διάβασα το σαββατοκύριακο ότι στην εξεταστική επιτροπή για τη Μίζενς έγινε λόγος και για έναν υπουργό της ΝΔ που λαδώθηκε. Ύστερα, διευκρινίστηκε ότι το κείμενο δεν έκανε λόγο για υπουργό αλλά για «άνθρωπο του υπουργικού συμβουλίου». Φαίνεται όμως ότι επρόκειτο για έναν επιπλοποιό, και μάλιστα για εμπορική επωνυμία.
Τι συνέβη; Χωρίς να έχω διάθεση να μπω στις λεπτομέρειες, φαίνεται πως μέσα στη δικογραφία βρέθηκε -και αφέθηκε να διαρρεύσει- και ένα ηλεμήνυμα στο οποίο καλείται κάποιος να πληρώσει το υπόλοιπο 50% στον «άνθρωπο του υπουργικού συμβουλίου». Το πρωτότυπο ήταν αγγλικό, η μετάφραση φαίνεται πως είχε γίνει από τη μεταφραστική υπηρεσία του ΥΠΕΞ. Όπως διαβάζω σε ένα ρεπορτάζ (που δεν ξέρω αν είναι αξιόπιστο, αλλά έτσι δείχνει) το πρωτότυπο γράφει:
Please see the information required to give the balance of the 50% deposit for the cabinet man.
Το ελληνικό κείμενο:
Παρακαλώ να ρίξεις μια ματιά στις πληροφορίες που χρειάζονται για να δωθεί (sic) το υπόλοιπο της 50% κατάθεσης για τον άνθρωπο του Υπουργικού Συμβουλίου.
Μόνο που, όπως φαίνεται, ο cabinet man δεν ήταν ο άνθρωπος του Υπουργικού Συμβουλίου αλλά ο επιπλοποιός, πολύ περισσότερο που υπάρχει και εταιρεία Cabinet Man, που είχε φτιάξει τα έπιπλα στο νιουγιορκέζικο σπίτι του παραλήπτη ή του αποστολέα.
Αν πράγματι η μετάφραση έχει γίνει από την Υπηρεσία του ΥΠΕΞ, είναι να τραβάμε τα μαλλιά μας –δείτε το ορθογραφικό λάθος στο «δωθεί» και το απερίγραπτο «της 50% κατάθεσης». Θα τολμούσα να πω ότι από μεταφραστική άποψη περισσότερα ελαφρυντικά βρίσκω στο βασικό μαργαριτάρι που δημιούργησε την όλη φασαρία, διότι αν δεν έχεις συμφραζόμενα (και εδώ δεν υπάρχουν) δεν είναι πρόδηλο ότι πρέπει να προκρίνεις τη μια επιλογή (επιπλοποιός) έναντι της άλλης (άνθρωπος του Υπουργικού Συμβουλίου). Αν ξέρεις ότι έχεις δυο φίλους που ο ένας επιπλώνει το σπίτι του, θα διαλέξεις τον επιπλοποιό· αν ξέρεις ότι πέφτουν οι μίζες σαν χαλάζι, δεν θέλει και πολύ να προτιμήσεις το Υπουργικό Συμβούλιο.
Θα μου πείτε, γκουγκλίζοντας «Cabinet man», βγαίνει αμέσως η εταιρεία, οπότε ίσως να έμπαιναν ψύλλοι στ’ αυτιά και να αποφευγόταν το λάθος –προσέξτε όμως ότι στην πρώτη δεκάδα αποτελεσμάτων του γκουγκλ, τουλάχιστο στο δικό μου μηχάνημα, υπάρχει και ένα όπου ο cabinet man είναι πολιτικός και όχι επιπλοποιός.
Αλλά οι παγίδες συνεχίζονται: Αν πάτε στην ιστοσελίδα της εταιρείας The Cabinet Man, θα δείτε ότι κάποιες κουζίνες της εταιρείας διαφημίζονται σε «αθηναϊκά περιοδικά». Αθηναϊκά; Όχι ακριβώς –δηλαδή όχι της Αθήνας, αλλά της Άθενς, Τζόρτζια!
Οπότε, πάλι καλά που δεν έκαναν «άνθρωπο του καμπινέ» τον cabinet man. Αν και, κρίνοντας από την αφόρητη δυσωδία που αναδίδει η δικομματική μας χαβούζα, αυτή θα ήταν η πιο εύστοχη απόδοση.
Source
No comments:
Post a Comment