For
four centuries, political leaders have tried to create an international
order that governs relationships between nations and prevents wars.
While the principle of state sovereignty has yielded results,
intergovernmental organizations have mainly reflected the prevailing
balance of power. As for the ambitious U.S. New World Order, it is being
shattered by new geopolitical realities.
Voltaire Network
| Damascus (Syria)
The slow formation of an international order
- Maximilien de Béthune, Duke of Sully (1559-1641)
The idea of a world or international order
appeared in the seventeenth century, although the phrase "world order"
has been introduced only recently in political discourse. It was
discussed whenever an opportunity presented itself to organize and
sustain peace.
It was in 1603 that King Henri IV of France had his minister, the Duc
de Sully, develop a first draft. The objective was to constitute a
Christian republic including all the peoples of Europe. It would have
ensured the preservation of nationalities and religions and been
responsible for resolving problems between them.The Grand Design stipulated the redefinition of state boundaries to balance their power, the creation of a European confederation of 15 with a supranational Council with the power of arbitration and an army capable of protecting the confederacy against the Turks.
interrupted by the assassination of Henri IV and resurfaced only at the end of the wars launched by Louis XIV. The Abbot of Saint-Pierre published his Project for perpetual peace among the Christian rulers.
The plan, which was presented to the Congress of Utrecht (1713), consisted in adopting in full all the decisions taken at that conference as the basis for the determination of the borders between the belligerent countries, and the establishment of a league of European nations (International Federation) whose mission was to prevent conflicts.
Apart from this utopia, and more important at the time, there were the Peace Treaties of Westphalia, signed in 1648. They intervened at the end of a Thirty Years’ War, conducted under religious banners, resulting in an accumulation of hatred and in the destruction of 40% of the population.
The negotiations lasted four years (1644-1648). Ultimately, they enshrined the principle of equality in negotiations between all parties in conflict, whether Catholic or Protestant, republican or monarchical.
The Treaty of Westphalia laid down four fundamental principles:
1. The absolute sovereignty of the nation-state, and the fundamental right to political self-determination.
2.
Legal equality between nation-states. The smallest state is, therefore,
equal to the largest, regardless of its weakness or its strength, its
wealth or poverty.
3. Compliance with treaties, and the emergence of binding international law.
4. Non-interference in the internal affairs of other states.Certainly these general principles do not determine an absolute sovereignty, but there never was such a thing. However they did delegitimize any action likely to abolish the sovereignty of a state.
Political philosophers have all supported these projects. Rousseau strongly called for the constitution of a single state contract involving all European countries. Kant published Towards Perpetual Peace in 1875. For him, peace was a legal construct that required the codification of a general law applicable to all States. Bentham, the English utilitarian, stigmatized secret diplomacy in that it placed itself above the law. He also called for creating an international public opinion able to force governments to comply with international resolutions and submit to arbitration.
- Signing of one of the Treaties of Westphalia
The creation of international regulatory institutions
- Clement-Wenceslas de Metternich (1773-1859)
It was from this moment that states began to hold summits to solve problems outside of war, favouring arbitration and diplomacy.
It was with this objective in mind that the League of Nations (LoN) was founded after the First World War. It emerged as a mere manifestation of the dominant power relations serving the victors. Its moral values were relative. Thus, despite its stated goal of resolving disputes between nations by arbitration rather than war, it declared itself competent to supervise underdeveloped peoples or politically, economically or administratively colonized peoples pending their own self-determination. This naturally led to the legitimization of mandates. In assuming this position, the League of Nations embodied the colonial reality.
The artificiality of this organization was revealed when it found itself unable to cope with serious international events like the conquest of Manchuria by Japan, that of Abyssinia (Ethiopia) and the annexation of Corfu (Greece) by Italy, etc..
- The League of Nations meeting in Geneva
The successor to the LoN, the United Nations, was a reflection of the Atlantic Charter, signed by the United States and the United Kingdom, on August 4, 1941, and the Moscow Declaration, adopted by the Allies on October 30 1943, announcing the creation of "an organizational structure based on the principle of sovereign equality of all peace-loving States." The project was developed at the Dumbarton Oaks Conference held in Washington from August 21 to October 7, 1944.
The principles of the Atlantic Charter were approved during the Yalta Conference (February 4-12, 1945), before being enshrined in the San Francisco Conference (June 25 and 26, 1945) .
The ideology of globalization was thus embodied in the UN which, upon its creation, claimed to establish a system of collective security for all, including States that were not members. In reality, the UN isn’t any more a contractual society of equals than the League was, but rather a reflection of momentary power relations in favour of the victors of the day.
That said, the whole world bowed to the will of the UN.
- The United Nations Security Council
This geopolitical reality was confirmed upon the creation of the Security Council consisting of five major powers (the victors) as permanent members, and other members, not permanent, but elected on a geographical basis, resulting in the under-representation of Africa and Asia.
The failure of this system appeared during the Cold War. The conflict between the two superpowers was imposed upon small nations who supported all the consequences at the local and regional levels.
This structuring of roles was evident in the functioning of the UN whether with respect to applications for membership or for the treatment of conflicts, as was seen with regard to Palestine, Korea, the nationalization of Iranian oil, the Suez Canal crisis, the Israeli occupation, Lebanon etc..
The UN was created by proclaiming "faith in fundamental human rights, the dignity and worth of the human person, in the equal rights of men and women and of nations large and small, to create the necessary conditions under which justice and respect for obligations arising from treaties and other sources of international law". However, the veto system has deprived other nations of the right to be involved equally.
Ultimately, international institutions have always shown the balance of power far from any idea of justice in the philosophical or moral senses.
The Security Council is a global directory (a continuation of the one installed by Metternich). It reserves the ability to impose resolutions only by the Allied victors of World War II, not by those who seek peace.
After the dissolution of the Soviet Union, it was crucial to change the international system.
The reshaping of international relations by the U.S.
- Leo Strauss (1899-1973)
In 1999, the calls of the neoconservatives were relayed to several Western countries including the UK and France. Tony Blair presented the attack on Kosovo by NATO as the first humanitarian war in history. In a speech in Chicago, he argued that the UK did not seek to defend its own self-interest, but rather to promote universal values. His statement was hailed both by Henry Kissinger and by Javier Solana (who was then Secretary General of NATO and not yet of the EU). Soon after, the UN appointed Bernard Kouchner as administrator of Kosovo.
- Tony Blair sets out his doctrine (Chicago, April 22, 1999)
In economic terms, this vision has already triumphed with the IMF, World Bank and WTO. Since their inception, these institutions have sought to interfere in the economic, budgetary and financial policies of states, especially the poorest and most vulnerable. Some Arab states have been victims of their advice on economic liberalization, privatization of the public sector and sell-off of natural resources.
Washington hesitated over what to do after the demise of the USSR. Gradually the U.S. has established itself as the sole superpower, as "hyper-power" in the words of Hubert Vedrine. Thereafter, the UN system inherited from the Second World War was regarded as passé by the US. Not content to ignore the UN, the US ceased to fulfill its financial obligations, has not ratified the Kyoto Protocol, has refused to join the International Criminal Tribunal and has humiliated Unesco repeatedly.
Concepts from the Second World War were swept away by the attacks of September 11, 2001. The National Security Strategy of the United States of America, issued by President George W. Bush on September 20, 2002, proclaimed a new law: "pre-emptive action against rogue states."
The U.S. strategy was accompanied by a conceptual upheaval.
The
notion of resistance, after the French Resistance to Nazi occupation,
was de-legitimized in favour of a requirement for conflict resolution
through negotiation, independently of the inalienable rights of the
parties. Similarly, the concept of terrorism – never defined in
international law - was used to de-legitimize any armed group in
conflict with a State, whatever the causes of this conflict.
Repealing
the laws of war, Washington has revived the days of "targeted
assassinations" abandoned after the Vietnam war and practiced by Israel
for over a decade. According to their lawyers, these are not strictly
speaking "assassinations", but "murders in self-defence", even though
there is no need to protect oneself, nor any relation between the threat
and the reaction, nor proportionality in the response.
Humanitarian intervention, or responsibility to protect, has been placed above the sovereignty of states.
Finally, the notion of rogue states has emerged.
- Bernard Lewis (1916 -)
Their leaders oppress their people and loot their belongings.
They do not respect international law and constitute a permanent threat to their neighbours.
They support terrorism.
They hate the United States and its democratic principles.A decade after the disappearance of the USSR, the U.S. launched its remodelling of international relations. Concerning the Middle East, the neoconservative philosopher Bernard Lewis and his disciple, Fouad Ajami, set out the main objectives: to put an end to Arab nationalism by striking at the tyrannical regimes that have cemented their tribal, sectarian, and religious mosaics. The destruction and dismemberment of the states of this region would lead to "constructive chaos", an uncontrollable situation in which any social cohesion dissolves and where man is returned to the brute state. These societies then return to a pre-national, or even pre-historical condition from which spring ethnically homogeneous microstates that are, by necessity, dependent on the United States. A leading Straussian, Richard Perle, assured that the wars in Iraq and Lebanon would be followed by others in Syria, Saudi Arabia, and would culminate triumphantly in Egypt.
Three stages
In any case, the construction of the New World Order has gone through several stages.1. 1991-2002 was a phase of uncertainty. Washington hesitated to assert itself as the sole superpower and to unilaterally decide the fate of the world. Although this period spanned over a decade, it represents only one brief moment in history.
2. In the years 2003-2006, Washington tried to apply at any cost the theory of "constructive chaos " to extend its hegemony. It fought two wars, one with its own troops in Iraq, the other by proxy in Lebanon. The Israeli defeat in 2006 temporarily interrupted this project. Russia and China twice employed their veto in the Security Council (relating to Myanmar and Zimbabwe) as if to timidly demonstrate their return on the international stage.
3. In the period from 2006 to today, the unipolar system has given way to a non-polar world. Power is widely dispersed. China, EU, India, Russia and the United States alone account for over half of the inhabitants of the world, they hold 75% of global GDP and account for 80% of world military spending. This fact justifies to some extent a multipolar functioning because of persistent competition between these poles.
The nebula of a non-polar world
Beyond the six major world powers, there are numerous regional powers. In Latin America, there is the case of Brazil, more or less Argentina, Chile, Mexico, and Venezuela; in Africa: Nigeria, South Africa and Egypt; in the Middle East, there are Iran, Israel and Saudi Arabia. There is Pakistan in Southeast Asia; Australia, Indonesia and South Korea in East Asia and the Western Pacific.
Many intergovernmental organisations belong on this list of forces: the IMF, the World Bank, the WHO and the UN as such; regional organizations like the African Union, the Arab League, ASEAN, EU, ALBA, etc.. not to mention clubs such as OPEC.
Certain states within nation states should be included, such as California or Uttar Pradesh [India’s most populous State], and even cities like New York or Shanghai.
There are also multinational companies, including energy and finance firms; and global media like Al Jazeera, BBC and CNN as well as militias like Hezbollah, the Mahdi Army or the Taliban. Political parties must be factored in, as well as religious institutions and movements, terrorist organizations, drug cartels, NGOs and foundations. The list is endless.
- World Economic Forum (Davos)
However, the reality of U.S. power should not mask its decline both in absolute terms and relative to other states. As noted by Richard Haass, the president of the Council on Foreign Relations, the progression of countries like China, Russia, Saudi Arabia and the UAE reaches $ 1 trillion per year. This is of course due to the energy market. Given the exploding demand from China and India, this amount will continue to grow. The weak dollar against the pound sterling and the euro will not only result in a depreciation of its value against Asian currencies, but a possible transformation of the oil market that will pay for itself with a basket of currencies or in euros.
And when the dollar is no longer the currency of oil trade, the U.S. economy will find itself vulnerable to inflation and currency crises.
Two basic mechanisms have supported the non-polar world:
A
number of financial flows have found their way outside legal channels
and without the knowledge of governments. This suggests that
globalization weakens the influence of major powers.
These flows have been widely used by the oil states to secretly fund non-state actors.Therefore, in a non-polar world, being the strongest state in the world does not guarantee the monopoly of force. All kinds of groups or individuals can accumulate influence.
According to Professor Hedley Bull, international relations have always been a mixture of order and chaos. According to his theory, the non-polar system left to itself becomes more complex. And that’s what has happened.
In 2011, the exacerbation of tensions over Libya showed that the non-polar system was no longer viable. Two competing orientations have emerged.
The first is US centred. It aims to build a new world order corresponding to Washington’s strategy. It involves the abolition of state sovereignty as established since the Peace of Westphalia and its replacement by foreign interference rhetorically justified as humanitarian intervention, in reality a Trojan horse for the “American Way of Life”.
- Brazil + Russia + India + China = BRIC
Clearly, control of resources, including renewable energy, is the ideal gateway to the creation of a new system, whose emergence has been blocked since 1991.
It is also clear that control of gas and transportation routes is at the centre of the conflict over Syria. Undoubtedly, the polarization of the powers on this topic goes beyond internal causes, and surpasses the issue of access to warm waters, or the logistical interests of the Russian naval base in Tartus.
The energy imperative
The battle over energy was the big story for Dick Cheney. He conducted it from 2000 to 2008 in clear confrontation with China and Russia. Since then this policy has been pursued by Barack Obama.For Cheney, energy demand is growing faster than supply, which ultimately leads to a shortage. Maintaining U.S. dominance thus depends primarily on control of the remaining reserves of oil and gas. In addition, more generally, if current international relations are structured by the geopolitics of oil, it is the supply of a state that determines its rise or his fall. Hence his four-point plan:
Encourage,
whatever the cost, any local production by vassals in order to reduce
the dependency of the United States vis-à-vis unfriendly suppliers and
increase Washington’s freedom of action.
Control
oil exports from the Arab Gulf states, not to monopolize them, but to
use them as leverage against both clients and other suppliers.
Control shipping lanes in Asia, that is to say, the supply lines of China and Japan not only in oil but also in raw materials.
Encourage
the diversification of energy sources used in Europe in order to reduce
European dependence vis-à-vis Russian gas and the political influence
thereby derived by Moscow.
- Dick Cheney (1941 - )
The secondary objective is to control the flow of oil in the Arabian Gulf. This was the main reason for triggering Desert Storm (1991), then the invasion of Iraq (2003).
The Cheney plan focused on controlling waterways: the Strait of Hormuz (through which passes 35% of world trade in oil), or the Straits of Malacca. To date, these waterways are essential to the economic survival of China, Japan, North Korea and even Taiwan. These corridors permit the conveyance of energy and raw materials to industries in Asia and the export of manufactured goods to world markets. By controlling these, Washington guarantees the loyalty of its key Asian allies and restricts the rise of China.
The implementation of these traditional geopolitical goals has led the U.S. to strengthen its naval presence in the Asia-Pacific, and to enter into a network of military alliances with Japan, India and Australia; always with a view to containing China.
Washington has always regarded Russia as a geopolitical competitor. The US exploited every opportunity to reduce Moscow’s power and influence. It particularly feared the increasing dependence of Western Europe on Russian natural gas, which could affect its ability to oppose movements in Eastern Europe and Russia in the Caucasus.
To offer an alternative, Washington has pushed the Europeans to source in the basin of the Caspian Sea by building new pipelines through Georgia and Turkey. The idea was to bypass Russia, with the help of Azerbaijan, Kazakhstan and Turkmenistan, thus avoiding the use of Gazprom pipelines. Hence the idea of Nabucco.
To enhance the energy independence of his country, Barack Obama has suddenly turned into a nationalist autarkist. He has encouraged the exploitation of oil and gas in the western hemisphere, regardless of the dangers of drilling in environmentally sensitive areas, such as the coast of Alaska or the Gulf of Mexico, and regardless of techniques used, such as hydraulic fracking.
"Over the last three years, we’ve opened millions of new acres for oil and gas exploration, and tonight, I’m directing my administration to open more than 75 percent of our potential offshore oil and gas resources. Right now — right now — American oil production is the highest that it’s been in eight years. That’s right — eight years. Not only that — last year, we relied less on foreign oil than in any of the past 16 years".
He spoke with particular enthusiasm regarding the extraction of natural gas by fracking of oil shale: "We have a supply of natural gas that can last America nearly 100 years."
In March 2011, Washington increased its imports from Brazil to wean itself off oil from the Middle East.
In fact, Washington has continued to ensure U.S. control of vital sea lanes that extend from the Straits of Hormuz to the South China Sea and has built a network of bases and alliances that encircle China-the emerging global power-in the form of an arc stretching from Japan to South Korea, Australia, Vietnam and the Philippines in the South East, then India, in the Southwest. All this is crowned by an agreement with Australia to build a military facility in Darwin on the north coast near the South China Sea.
Washington is trying to include India in a coalition of regional countries hostile to China to wrest New Delhi from the grasp of BRICS, a strategy of encircling China which is of very serious concern in Beijing.
Regarding the Mediterranean, the essential is found in Syria. The deposit discovered at Qara may reach 400,000 cubic meters per day, which will make the country the fourth largest producer in the region, after Iran, Iraq and Qatar.
The transportation of gas from the Zagros Belt (Iran) to Europe must pass through Iraq and Syria. This has completely upset American projects and has consolidated Russian projects (Nord Stream and South Stream). Syrian gas has escaped Washington which must now fall back on Lebanese gas.
The war goes on ...
Roger Lagassé
Το σχέδιο της Νέας Παγκόσμιας Τάξης (NWO) σκοντάφτει επάνω στις γεωπολιτικές πραγματικότητες.
Εδώ
και τέσσερις αιώνες, ορισμένοι ηγέτες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια
διεθνή τάξη που ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των εθνών και αποτρέπει τους
πολέμους. Αν και η αρχή της κρατικής κυριαρχίας έδωσε ορισμένα θετικά
αποτελέσματα, οι διακυβερνητικοί οργανισμοί αντανάκλασαν κυρίως την
ισορροπία των δυνάμεων στη δεδομένη στιγμή. Όσον αφορά το φιλόδοξο
αμερικανικό σχέδιο για Νέα Παγκόσμια Τάξη, συντρίβεται τώρα λόγω των
νέων γεωπολιτικών πραγματικοτήτων.
Η
ιδέα μιας παγκόσμιας, ή διεθνούς, τάξης πραγμάτων εμφανίζεται από το
δέκατο έβδομο αιώνα, αν και ο όρος «παγκόσμια τάξη» εισήχθηκε μόλις
πρόσφατα στο πολιτικό λόγο. Συζητήθηκε κάθε φορά που παρουσιάστηκε
ευκαιρία να οργανωθεί και να διατηρηθεί η ειρήνη.
Το
1603, ο βασιλιάς της Γαλλίας Ερρίκος Δ’ ζήτησε από τον υπουργό του, τον
δούκα του Sully, να εκπονήσει ένα πρώτο σχέδιο. Επρόκειτο να
δημιουργηθεί μια χριστιανική δημοκρατία που θα συμπεριλάμβανε όλους τους
λαούς της Ευρώπης. Θα εξασφάλιζε τη διατήρηση των εθνικοτήτων και
θρησκειών και θα ήταν υπεύθυνη για την επίλυση των μεταξύ τους
προβλημάτων.
Αυτός
ο Μεγάλος Σκοπός όριζε τον επαναπροσδιορισμό των συνόρων των κρατών για
την εξισορρόπηση των δυνάμεων τους, τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής
συνομοσπονδίας με 15 μέλη με ένα υπερεθνικό Συμβούλιο με διαιτητική
εξουσία και έναν στρατό ικανό να προστατεύει τη συμμαχία κατά των
Τούρκων .
Ωστόσο, αυτό το όνειρο διακόπηκε με τη δολοφονία του Ερρίκου Δ’ και επανήλθε στο τέλος των πολέμων που πυροδοτήθηκαν από τον Λουδοβίκο XIV. Ο αβάς του Αγίου Πέτρου εγκαινίασε το σχέδιο του για επιστροφή στην αιώνια ειρήνη μεταξύ των χριστιανών ηγεμόνων .
Αυτό το σχέδιο, το οποίο παρουσιάστηκε στο Συνέδριο της Ουτρέχτης (1713), σκόπευε να υιοθετήσει πλήρως όλες τις αποφάσεις που θα λαμβάνονταν στο εν λόγω συνέδριο ως οριστική βάση για τον προσδιορισμό των συνόρων μεταξύ των αντιμαχομένων χωρών, καθώς και τη δημιουργία μιας ένωσης των ευρωπαϊκών χωρών (μιας διεθνούς ομοσπονδίας) η αποστολή της οποίας θα ήταν η πρόληψη των συγκρούσεων.
Ανεξάρτητα από
αυτή την ουτοπία, το σημαντικότερο γεγονός σε αυτή την εποχή ήταν,
ασφαλώς, οι Συνθήκες Ειρήνης της Βεστφαλίας, οι οποίες υπεγράφησαν το
1648. Εμφανίζονται στο τέλος του Τριακονταετούς Πολέμου, που διεξάχθηκε
υπό θρησκευτικές σημαίες, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση μίσους και τη
εξαφάνιση του 40% του πληθυσμού.
Οι
διαπραγματεύσεις διήρκεσαν τέσσερα χρόνια (1644-1648). Τελικά,
καθιέρωσαν την ισότητα στις διαπραγματεύσεις μεταξύ όλων των
αντιμαχόμενων μερών, είτε καθολικών είτε προτεσταντικών, μοναρχικών ή
δημοκρατικών (ρεπουμπλικάνων).
Οι Συνθήκες της Βεστφαλίας έθεσαν τέσσερις βασικές αρχές:
- Την απόλυτη κυριαρχία του έθνους-κράτους και το θεμελιώδες δικαίωμα της πολιτικής αυτοδιάθεσης.
- Τη νομική ισότητα μεταξύ των εθνών-κρατών. Το μικρότερο κράτος είναι, ως εκ τούτου, ισότιμο με το μεγαλύτερο, ανεξάρτητα από την αδυναμία του ή τη δύναμή του, τον πλούτο ή τη φτώχεια του.
- Τον σεβασμό των συνθηκών, και την εμφάνιση ενός δεσμευτικού διεθνούς δικαίου.
- Την μη-επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών.
Ασφαλώς
πρόκειται για γενικές αρχές που δεν καθορίζουν μια απόλυτη κυριαρχία,
αλλά τέτοια δεν υπήρξε ποτέ. Ωστόσο, οι αρχές αυτές από-νομιμοποιούσαν
οποιαδήποτε ενέργεια η οποία έτεινε να καταργήσει αυτή τη κυριαρχία.
Οι
πολιτικοί φιλόσοφοι υποστήριξαν όλοι αυτά τα σχέδια. Ο Ρουσώ κάλεσε
έντονα να σχηματιστεί ένα ενιαίο συμβατικό κράτος με τη συμμετοχή όλων
των ευρωπαϊκών χωρών. Ο Καντ δημοσίευσε το 1875 το Προς την αιώνια
Ειρήνη. Κατά τον ίδιο, η ειρήνη είναι ένα νομικό κατασκεύασμα που
απαιτεί τη κωδικοποίηση μιας γενικής νομοθεσίας που να εφαρμόζεται σε
όλα τα κράτη. Ο Άγγλος χρηστικός Bentham στιγμάτισε τη μυστική
διπλωματία υπό την έννοια ότι αυτο-απαλλάσσεται από τον νόμο. Ζήτησε
επίσης να δημιουργηθεί μια διεθνή κοινή γνώμη που θα μπορούσε να
αναγκάσει τις κυβερνήσεις να συμμορφωθούν με τα διεθνή ψηφίσματα, καθώς
και με τη διαιτησία.
Η δημιουργία των διεθνών ρυθμιστικών οργάνων
Στην εικόνα ο Κλέμενς Βέντσελ Λόταρ φον Μέττερνιχ (1773-1859)
Η
ιδέα μιας διεθνούς τάξης δεν σταμάτησε να προοδέψει βήμα με βήμα, και
πάντα με βάση τους κανόνες της εθνικής κυριαρχίας που εγκρίθηκαν από τις
Συνθήκες Ειρήνης της Βεστφαλίας. Γέννησε την Ιερά Συμμαχία που
προτάθηκε από τον τσάρο Αλέξανδρο Α' το 1815, και το σχέδιο για
ευρωπαϊκή συναυλία που προτάθηκε από τον Αυστριακό Καγκελάριο Μέττερνιχ
το δέκατο ένατο αιώνα για να αποφευχθεί η «επανάσταση» που σημαίνει χάος
στην ορθολογική πολιτική γλώσσα.
Από αυτή τη
στιγμή άρχισαν τα κράτη να οργανώσουν συνόδους κορυφής για να λύσουν τα
προβλήματα έξω από τους πόλεμους, ευνοώντας την διαιτησία και τη
διπλωματία.
Με αυτή την προοπτική ιδρύθηκε η
Κοινωνία των Εθνών στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά δεν
ήταν παρά μόνο η συγκεκριμενοποίηση της ισορροπίας δυνάμεων εκείνης της
στιγμής, στην εξυπηρέτηση των νικητριών δυνάμεων στον πόλεμο. Οι ηθικές
της αξίες ήταν επομένως σχετικές. Έτσι, παρά το δεδηλωμένο στόχο της για
την επίλυση των διαφορών μεταξύ των εθνών μέσω διαιτησίας και όχι μέσω
πολέμου, έθεσε τον εαυτό της αρμόδιο για την εποπτεία των υπανάπτυκτων η
πολιτικά, οικονομικά και διοικητικά αποικισμένων λαών, μέχρι την
αυτοδιάθεση τους. Η επιλογή αυτή οδήγησε φυσικά στη νομιμοποίηση των
εντολών. Λαμβάνοντας μια τέτοια θέση, η Κοινωνία των Εθνών ενσάρκωνε την
αποικιακή πραγματικότητα.
Η τεχνητή φύση αυτής
της οργάνωσης αποκαλύφθηκε όταν βρέθηκε ανίκανη να αντιμετωπίσει τα
σοβαρά διεθνή γεγονότα, όπως η κατάκτηση της Μαντζουρίας από την
Ιαπωνία, της Αβησσυνίας (Αιθιοπία) και της προσάρτησης της Κέρκυρας
(Ελλάδα) από την Ιταλία, κλπ..
Συνεδρίαση της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη
Παρά
το γεγονός ότι η ιδέα της Κοινωνίας των Εθνών που εμπνεύστηκε από τον
Léon Bourgeois, προωθήθηκε από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών
Γούντροου Ουίλσον, η Ουάσιγκτον δεν εντάχθηκε ποτέ σε αυτήν.
Κατηγορούμενες, η Ιαπωνία και η Γερμανία αποχώρησαν. Έτσι ώστε ο θεσμός
βρέθηκε χωρίς αξία.
Διάδοχος της Κοινωνίας των
Εθνών, ο ΟΗΕ ήταν η αντανάκλαση του Χάρτη του Ατλαντικού, ο οποίος
υπογράφηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, στις 4
Αυγούστου 1941, και της Διακήρυξης της Μόσχας, η οποία εγκρίθηκε από
τους Συμμάχους στις 30 Οκτωβρίου 1943, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός
«γενικού οργάνισμού που βασιζόταν στην αρχή της ισότιμης κυριαρχίας
όλων των φιλειρηνικών κρατών». Το σχέδιο αναπτύχθηκε κατά τη διάσκεψη
του Dumbarton Oaks που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον από τις 21 Αυγ.
έως τις 7 Οκτ. 1944.
Οι αρχές του Χάρτη του
Ατλαντικού εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης της Γιάλτας (4 - 12
Φεβ 1945), πριν να κατοχυρωθούν στη Διάσκεψη του Σαν Φρανσίσκο (25 και
26 Ιουνίου 1945) .
Η ιδεολογία της
παγκοσμιοποίησης ενσωματώνεται στη συνέχεια στο πλαίσιο του ΟΗΕ, ο
οποίος από την ίδρυσή του, διεκδίκησε την εγκατάσταση ενός συστήματος
συλλογικής ασφάλειας για όλους, συμπεριλαμβανομένων των κρατών που δεν
ήταν μέλη του. Στην πραγματικότητα, ο ΟΗΕ δεν είναι περισσότερο από τη
Κοινωνία των Εθνών μια συμβατική κοινωνία μεταξύ ίσων, αλλά αντανακλά
την στιγμιαία ισορροπία δυνάμεων υπέρ των νικητών εκείνης της στιγμής.
Τούτου λεχθέντος, ο κόσμος υποκλίθηκε ενώπιον αυτής της θέλησης.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών
Αυτός
ο οργανισμός, που ήθελε να είναι παγκόσμιος, δεν ήταν στη πράξη παρά
μόνο η έκφραση της θέλησης της κυριαρχίας των νικητριών δυνάμεων σε
βάρος της θέλησης των λαών, η οποία δεν ελήφθη υπόψη.
Αυτή
η γεωπολιτική πραγματικότητα επιβεβαιώθηκε με τη δημιουργία του
Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίο αποτελείται από πέντε μεγάλες δυνάμεις
(οι νικητές), ως μόνιμα μέλη, και άλλα που δεν είναι μόνιμα, αλλά
εκλέγονται βάση γεωγραφικών κριτήριων, με αποτέλεσμα της
ύπο-εκπροσώπησης της Αφρικής και της Ασίας.
Η
αποτυχία αυτού του συστήματος εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού
Πολέμου. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων επιβλήθηκε στις μικρές
δυνάμεις οι οποίες αναγκάστηκαν να δεχθούν όλες τις περιφερειακές και
τοπικές επιπτώσεις.
Αυτή η διάρθρωση των ρόλων
ήταν εμφανής στη λειτουργία των Ηνωμένων Εθνών τόσο για τις αιτήσεις
συμμετοχής όσο και για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων, όπως το ζήσαμε
για την Παλαιστίνη, την Κορέα, την εθνικοποίηση του ιρανικού πετρελαίου,
την κρίση της Διώρυγας του Σουέζ, τις κατοχές του Ισραήλ, για το Λίβανο
κλπ.
Ο ΟΗΕ ιδρύθηκε διακηρύσσοντας «την πίστη
στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην αξιοπρέπεια και την αξία της
ανθρώπινης προσωπικότητας, στην ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και
γυναικών όπως και των εθνών, μεγάλων και μικρών, ώστε να δημιουργηθούν
οι προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για τη διατήρηση της δικαιοσύνης και
του σεβασμού των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Συνθήκες και άλλες
πηγές του διεθνούς δικαίου». Ωστόσο, το σύστημα του βέτο στέρησε τα άλλα
έθνη το δικαίωμα να είναι ισότιμοι παράγοντες.
Τελικά,
οι διεθνείς οργανισμοί απεικόνισαν πάντα την ισορροπία των δυνάμεων
μακριά από κάθε ιδέα δικαιοσύνης με τη φιλοσοφική ή ηθική έννοια.
Το
Συμβούλιο Ασφαλείας είναι ένας παγκόσμιος κατάλογος (συνέχεια αυτού που
είχε θεσπίσει ο Μέτερνιχ). Καθιερώνει τη δυνατότητα επιβολής των
αποφάσεις μόνο από τους συμμαχικούς νικητές του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου,
και όχι από εκείνους που αναζητούν την ειρήνη.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η αλλαγή του διεθνούς συστήματος ήταν επιβεβλημένη.
Η αναμόρφωση των διεθνών σχέσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες
 |
Leo Strauss (1899-1973)
|
Εκείνη
τη στιγμή οι μαθητές του Leo Strauss θριάμβευαν στις Ηνωμένες
Πολιτείες, με τη βοήθεια των νεοσυντηρητικών δημοσιογράφων. Σύμφωνα με
τους ίδιους, η κοινωνία χωρίζεται σε τρεις κάστες: οι σοφοί, οι άρχοντες
και ο λαός. Οι σοφοί διαθέτουν την αλήθεια και αποκαλύπτουν μόνο ένα
μέρος της σε ορισμένους πολιτικούς (τους άρχοντες), ενώ ο λαός πρέπει να
ακολουθήσει τις αποφάσεις τους. Δεν σταμάτησαν να προωθήσουν τις ιδέες
τους και να ζητούν την κατάργηση των αρχών των Συνθηκών της Βεστφαλίας,
ήτοι του σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών και της μη ανάμειξης στις
εσωτερικές υποθέσεις τους. Για να επιβάλουν τη δυτική ηγεμονία,
επικαλούνται ένα «δικαίωμα ανθρωπιστικής επέμβασης» και την «ευθύνη για
προστασία», που ανήκουν στους σοφούς, και εφαρμόζονται από τους
άρχοντες, και επιβάλλονται στους λαούς. Αναθεωρώντας το λεξιλόγιο του
Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αντικατάστησαν επίσης την «Αντίσταση» με
διαπραγματεύσεις.
Ο Τόνι Μπλερ αναγγέλει το δόγμα του (Σικάγο, 22 Απριλίου 2009)
Το
1999, οι νεοσυντηρητικές επικλήσεις διαβιβάστηκαν σε αρκετές δυτικές
χώρες, μεταξύ άλλων στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Ο Τόνι Μπλερ
παρουσίασε την επίθεση στο Κοσσυφοπέδιο από το ΝΑΤΟ ως τον πρώτο
ανθρωπιστικό πόλεμο στην Ιστορία. Σε ομιλία του στο Σικάγο, δήλωσε ότι
το Ηνωμένο Βασίλειο δεν επιδίωκε να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του, αλλά
να προωθήσει τις οικουμενικές αξίες. Η δήλωσή του χαιρετίστηκε από τον
Χένρι Κίσινγκερ, καθώς και τον Χαβιέ Σολάνα (ο οποίος ήταν τότε Γενικός
Γραμματέας του ΝΑΤΟ και όχι ακόμα της ΕΕ). Λίγο μετά, ο Μπερνάρ Κουσνέρ
διορίστηκε διοικητής του Κοσσυφοπέδιου από τον ΟΗΕ.
Δεν
υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ της θεωρίας του Strauss και των Ναζί.
Στο Mein Kampf , ο Χίτλερ ήδη στιγμάτιζε την αρχή της κυριαρχίας των
κρατών που επιβεβαιώθηκε από τις Συνθήκες της Βεστφαλίας.
Σε
οικονομικούς όρους, αυτό το όραμα ήδη θριαμβεύει με το ΔΝΤ, την
Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Από την
ίδρυσή τους, τα ιδρύματα αυτά επιδίωξαν να παρεμβαίνουν στις
οικονομικές, φορολογικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές των κρατών,
ιδίως των φτωχότερων και των πιο ευάλωτων. Μερικές αραβικές χώρες
υπήρξαν θύματα των συμβουλών τους για οικονομική φιλελευθεροποίηση,
ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα, της εκποίησης των φυσικών πόρων.
Η
Ουάσιγκτον ήταν διστακτική σχετικά με το δρόμο που έπρεπε να
ακολουθήσει μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Σταδιακά, οι Ηνωμένες Πολιτείες
επιβεβαιώθηκαν ως μοναδική υπερδύναμη σύμφωνα με την έκφραση του Hubert
Vedrine. Ως εκ τούτου, θεώρησαν ότι το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών που
κληρονομήθηκε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είχε υπερβεί. Δεν
περιορίστηκαν μόνο να αγνοήσουν τον ΟΗΕ, αλλά έπαψαν να εκπληρώσουν τις
οικονομικές υποχρεώσεις τους, δεν επικύρωσαν το Πρωτόκολλο του Κιότο,
αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, και ταπείνωσαν
την Ουνέσκο επανειλημμένα.
Οι έννοιες που
πρόεκυψαν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σαρώθηκαν από τις επιθέσεις
της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας των Ηνωμένων
Πολιτειών της Αμερικής , που εκδόθηκε από τον Πρόεδρο Τζορτζ W. Μπους,
στις 20 Σεπτεμβρίου 2002, ανακήρυξε ένα νέο δικαίωμα, την «προληπτική
στρατιωτική δράση κατά των κρατών-παριών».
Η στρατηγική των ΗΠΑ συνοδεύτηκε από μια εννοιολογική αναστάτωση.
- Η έννοια της αντίστασης, που προέρχεται από τη γαλλική αντίσταση κατά της ναζιστικής κατοχής, απο-νομιμοποιήθηκε υπέρ μιας απαίτησης για την επίλυση των συγκρούσεων μέσω διαπραγματεύσεων, ανεξάρτητα από τα αναφαίρετα δικαιώματα των μερών. Παρομοίως, η έννοια της τρομοκρατίας -που ποτέ δεν ορίστηκε από το διεθνές δίκαιο- χρησιμοποιείται για να απονομιμοποιηθεί κάθε ένοπλη ομάδα σε σύγκρουση με ένα κράτος, ανεξάρτητα από τα αίτια της σύγκρουσης.
- Καταργώντας τους νόμους του πολέμου, η Ουάσιγκτον αναβίωσε τις «στοχευόμενες δολοφονίες» που είχαν εγκαταλειφθεί μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ και που το Ισραήλ εφαρμόζει για πάνω από μια δεκαετία. Σύμφωνα με τους νομικούς τους, δεν πρόκειται για «δολοφονίες», αλλά για «ανθρωποκτονία σε αυτοάμυνα», ενώ δεν υπάρχει ούτε καμία ανάγκη να προστατευτούν ούτε ταυτόχρονη αναλογικότητα της απειλής και της αντίδρασης της ανταπάντησης.
- Η ανθρωπιστική παρέμβαση ή η ευθύνη προστασίας τέθηκαν επάνω από τη κυριαρχία των κρατών.
- Τέλος, έκανε την εμφάνιση της η έννοια του κράτους-παρίας.
Αυτά τα κράτη ορίζονται με τέσσερα κριτήρια που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε σκοπιμότητα και στη δίκη προθέσεων:
- Οι ηγέτες τους καταπιέζουν τον λαό τους και λεηλατούν την περιουσία του.
- Δεν συμμορφώνονται με το διεθνές δίκαιο και αποτελούν μόνιμη απειλή για τους γείτονές τους
- Υποστηρίζουν την τρομοκρατία.
- Μισούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις δημοκρατικές αρχές τους.
Με
μια δεκαετία καθυστέρηση από την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ, οι Ηνωμένες
Πολιτείες ξεκίνησαν την αναδιαμόρφωση των διεθνών σχέσεων τους. Όσον
αφορά τη Μέση Ανατολή, ο νεοσυντηρητικός φιλόσοφος Bernard Lewis και ο
μαθητής του Fouad Ajami περιέγραψαν τους κύριους στόχους: να τεθεί τέρμα
στον αραβικό εθνικισμό χτυπώντας τα τυραννικά καθεστώτα που παγίωσαν το
φυλετικό και θρησκευτικό μωσαϊκό. Η καταστροφή και ο διαμελισμός αυτών
των κρατών της περιοχής θα οδηγήσουν στο «κατασκευασμένο χάος», μια
ανεξέλεγκτη κατάσταση στην οποία εξαφανίζεται κάθε κοινωνική συνοχή και
όπου ο άνθρωπος επιστρέφει στην αρχική κατάσταση της φύσης. Αυτές οι
κοινωνίες θα επιστρέφουν στη συνέχεια σε προ-εθνικό στάδιο, ή ακόμα και
προ-ιστορικό, από όπου θα προκύπτουν εθνικά ομοιογενή μικρο-κράτη,
αναγκαστικά εξαρτώμενα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας από τους
κορυφαίους οπαδούς του Strauss, ο Richard Perle, διαβεβαίωνε ότι οι
πόλεμοι στο Ιράκ και το Λίβανο θα ακολουθούτανε από άλλους στη Συρία,
τη Σαουδική Αραβία, και θα τελείωναν με αποθέωση στην Αίγυπτο.
Μελέτες έδειξαν μια απρόσμενη κατανομή των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού
αερίου. Η Ρωσία κατέχει την πρώτη θέση με τα 643 τρισεκατομμύρια κυβικά
πόδια της δυτικής Σιβηρίας. Στη δεύτερη θέση, η Αραβία,
συμπεριλαμβανομένου του κοιτάσματος της Ghawar, με 426 τρισεκατομμύρια
κυβικά πόδια. Και, στη Τρίτη θέση, η Μεσόγειος με 345 τρισεκατομμύρια
κυβικά πόδια φυσικού αερίου στα οποία θα πρέπει να προστεθούν 5,9
δισεκατομμύρια βαρέλια υγρού φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια
βαρέλια πετρελαίου.
Όσον αφορά τη Μεσόγειο, ο κυριότερος όγκος βρίσκεται στη Συρία. Το
κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στη Qara μπορεί να φθάσει σε παραγωγή 400.000
κυβικά μέτρα την ημέρα, η οποία θα φέρει την χώρα ως τέταρτο μεγαλύτερο
παραγωγό στην περιοχή, μετά το Ιράν, το Ιράκ και το Κατάρ.
Συνέχεια του Μέρους Α’:
Τρία βήματα
Εν πάση περιπτώσει, η οικοδόμηση αυτής της Νέας Τάξης Πραγμάτων πέρασε από διάφορα στάδια.
1. 1991-2002 ήταν μια ένα διάστημα απροσδιοριστίας. Η Ουάσιγκτον
δίστασε να επιβληθεί ως μόνη υπερδύναμη και να αποφασίσει μονομερώς για
την τύχη του κόσμου. Παρά το γεγονός ότι η περίοδος αυτή παρατάθηκε για
περισσότερο από μια δεκαετία, δεν αντιπροσωπεύει παρά μόνο μια σύντομη
στιγμή στην ιστορία.
2. Κατά τη διάρκεια των ετών 2003-2006, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να
εφαρμόσει με οποιοδήποτε τίμημα την θεωρία του «δημιουργικού χάους» για
να επεκτείνει την ηγεμονία της. Έκανε δύο πολέμους, έναν με το δικό της
στρατό στο Ιράκ, έναν άλλο με πληρεξούσιο στον Λίβανο. Η ισραηλινή ήττα
του 2006 διάκοψε προσωρινά αυτό το σχέδιο. Η Ρωσία και η Κίνα
χρησιμοποίησαν δύο φορές το βέτο τους στο Συμβούλιο Ασφαλείας (για το
Μιανμάρ και τη Ζιμπάμπουε) σαν να ήθελαν να επισημάνουν δειλά την
επιστροφή τους στη διεθνή σκηνή.
3. Κατά την περίοδο από το 2006 έως σήμερα, το μονοπολικό σύστημα
αντικαταστάθηκε με ένα μη-πολικό κόσμο. Η ισχύς είναι διασπειρόμενη. Η
Κίνα, η Ε.Ε., η Ινδία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν
περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, κατέχουν το 75% του
παγκόσμιου ΑΕΠ και ξοδεύουν το 80% των στρατιωτικών δαπανών. Αυτή η
κατάσταση πραγμάτων δικαιολογεί σε κάποιο βαθμό μια πολυπολική
λειτουργία, λόγω του επίμονου ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των πόλων.
Το νεφέλωμα ενός μη-πολικού κόσμου
Προπαντός, αυτές οι δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ταυτόχρονες
προκλήσεις από πάνω (τους παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς)
και από κάτω (πολιτοφυλακές, ΜΚΟ, πολυεθνικές εταιρείες). Η ισχύς είναι
παντού και πουθενά, σε πολλά χέρια, σε διάφορα σημεία.
Εκτός από τις έξι μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, υπάρχουν πολλές
περιφερειακές δυνάμεις. Μπορούμε να αναφέρουμε την περίπτωση της
Βραζιλίας, στη Λατινική Αμερική, λίγο-περισσότερο την Αργεντινή, τη
Χιλή, το Μεξικό, τη Βενεζουέλα. Στην Αφρική, τη Νιγηρία, τη Νότια
Αφρική και την Αίγυπτο. Στη Μέση Ανατολή, το Ιράν, το Ισραήλ, τη
Σαουδική Αραβία. Το Πακιστάν, στη Νότιο-ανατολική Ασία. Την Αυστραλία,
την Ινδονησία, τη Νότια Κορέα στην Ανατολική Ασία και τον Δυτικό
Ειρηνικό.
Πολλοί διακυβερνητικοί οργανισμοί εγγράφονται σε αυτή τη λίστα δυνάμεων:
το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΠΟΕ και ο ΟΗΕ ως τέτοιοι. Περιφερειακοί
οργανισμοί όπως η Αφρικανική Ένωση, ο Αραβικός Σύνδεσμος, ο ASEAN, η ΕΕ,
η ALBA, κλπ.. Χωρίς να ξεχάσουμε τα κλαμπ όπως ο ΟΠΕΚ.
Θα πρέπει να προστεθούν ορισμένα κρατίδια εντός των εθνών-κρατών όπως η
Καλιφόρνια και το Ουτάρ Πραντές [το πιο πυκνοκατοικημένο κρατίδιο της
Ινδίας], και ακόμη και πόλεις όπως η Νέα Υόρκη ή η Σαγκάη.
Υπάρχουν επίσης οι πολυεθνικές εταιρείες, της ενέργειας και της
χρηματοπίστωσης. Και τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης όπως το Al-Jazeera,
BBC, CNN. Και οι πολιτοφυλακές, όπως η Χεζμπολάχ, ο στρατός του Μαχντί ή
οι Ταλιμπάν. Πρέπει να προστεθούν τα πολιτικά κόμματα, κινήματα και
θρησκευτικά ιδρυμάτα, τρομοκρατικές οργανώσεις, καρτέλ ναρκωτικών, μη
κυβερνητικές οργανώσεις και ιδρύματα. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος.
Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (Νταβός)
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι η κύρια συγκέντρωση δυνάμης.
Οι ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες τους εκτιμώνται σε πάνω από 500
δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτός ο αριθμός μπορεί να φτάσει τα 700 δισ.
δολάρια, αν λάβουμε υπόψη το κόστος των εν εξελίξει επιχειρήσεων τόσο
στο Ιράκ όσο και στο Αφγανιστάν. Με ετήσιο ΑΕΠ τους που υπολογίζεται σε
14 τρισεκατομμύρια δολάρια, ταξινομούνται ως η μεγαλύτερη οικονομία
στον κόσμο.
Ωστόσο, η πραγματικότητα της αμερικανικής ισχύος δεν θα πρέπει να
αποκρύψει τη παρακμή της, τόσο σε απόλυτους όρους όσο και σχετικά με
άλλα κράτη. Όπως σημειώνεται από τον Richard Haass, Πρόεδρο του
Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, η άνοδος χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία, η
Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έφτασε στα 1
τρισεκατομμυρία δολαρία ετησίως. Αυτό βέβαια οφείλεται στην αγορά της
ενέργειας. Με δεδομένη την αύξηση της ζήτησης από την Κίνα και την
Ινδία, το ποσό αυτό θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η αδυναμία του δολαρίου
έναντι της λίρας Αγγλίας και του ευρώ δεν θα οδηγήσει μόνο σε απομείωση
της αξίας του έναντι των ασιατικών νομισμάτων, αλλά σε πιθανή μετατροπή
της αγοράς πετρελαίου που θα πληρωθεί με ένα καλάθι νομισμάτων ή ίσως σε
ευρώ.
Και όταν το δολάριο δεν θα είναι πλέον το νόμισμα των πετρελαϊκών
συναλλαγών, η αμερικανική οικονομία θα βρεθεί ευάλωτη στον πληθωρισμό
και στις νομισματικές κρίσεις.
Δύο βασικοί μηχανισμοί υποστήριξαν τον μη-πολικό κόσμο:
· Πολλές χρηματοπιστωτικές ροές βρήκαν τον δρόμο τους έξω από
τις νόμιμες οδούς και εν αγνοία των κυβερνήσεων. Αυτό το γεγονός τείνει
να δείξει ότι η παγκοσμιοποίηση αποδυναμώνει την επιρροή των μεγάλων
δυνάμεων.
· Αυτές οι ροές χρησιμοποιήθηκαν ευρέως από τα πετρελαϊκά κράτη για να χρηματοδοτήσουν κρυφά μη κρατικούς παράγοντες.
Συνεπώς, σε ένα μη-πολικό σύστημα, το να είσαι το πιο ισχυρό κράτος στον
κόσμο δεν σου εγγυάται το μονοπώλιο της ισχύος. Όλα τα είδη των ομάδων ή
ακόμα ατόμων μπορούν να συσσωρέψουν επιρροή.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Hedley Bull, οι διεθνείς σχέσεις ήταν πάντα ένα
μίγμα τάξης και χάους. Αν ακολουθήσουμε τη θεωρία του, το μη-πολικό
σύστημα παραδίδεται στο ίδιο και γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο. Και αυτό
ακριβώς συνέβη.
Το 2011, η αύξηση των εντάσεων γύρω από τη Λιβύη έδειξε ότι το μη-πολικό
σύστημα δεν ήταν πλέον βιώσιμο. Δύο ανταγωνιστικές κατευθύνσεις
πρόεκυψαν.
 |
Βραζιλία + Ρωσία + Ινδία + Κίνα = BRIC
|
Η πρώτη είναι αμερικάνικη. Στόχος της είναι να οικοδομήσει μια Νέα
Παγκόσμια Τάξη που αντιστοιχεί στην στρατηγική της Ουάσιγκτον. Πρόκειται
για την κατάργηση της κυριαρχίας των κρατών, που εγκαθιδρύθηκε από τις
Συνθήκες Ειρήνης της Βεστφαλίας, και την αντικατάστασή της από το
δικαίωμα ανθρωπιστικής επέμβασης στα κράτη ως ρητορική νομιμοποίηση και
ως δούρειο ίππο του αμερικανικού τρόπου ζωής .
Η δεύτερη, που υποστηρίζεται από τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης
και τους BRICS, είναι σινορωσική. Απαιτεί την διατήρηση των αρχών των
Συνθήκών της Βεστφαλίας, χωρίς όμως επιστροφή στο παρελθόν. Πρόκειται να
καθοριστεί ένας νέος κανόνας του παιχνιδιού. Κάτι που διαρθρώνεται γύρω
από δύο πυρήνες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται ένας ορισμένος
αριθμός πόλων.
Είναι σαφές ότι ο έλεγχος των πόρων, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων
πηγών ενέργειας, είναι το ιδανικό πέρασμα προς τη δημιουργία ενός νέου
συστήματος, του οποίου η εμφάνιση είναι μπλοκαρισμένη από το 1991.
Είναι επίσης σαφές ότι ο έλεγχος των οδών μεταφοράς του φυσικού αερίου,
είναι το κέντρο της διαμάχης στη Συρία. Αναμφίβολα, η πόλωση των
δυνάμεων για το θέμα αυτό ξεπερνά σίγουρα τα εσωτερικά αίτια, και
ξεπερνά το ζήτημα της πρόσβασης σε θερμά ύδατα και του στρατηγικού
ενδιαφέροντος για τη ναυτική βάση της Ταρτούς.
Η επιτακτική ενεργειακή ανάγκη
Η μάχη της ενέργειας ήταν η μεγάλη ιστορία του Ντικ Τσένι. Την οδήγησε
από το 2000 έως το 2008 με σαφή αντιπαράθεση με την Κίνα και τη Ρωσία.
Από τότε, η πολιτική αυτή συνεχίστηκε με τον Μπαράκ Ομπάμα.
Για τον Τσένι, η ζήτησης ενέργειας αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά,
κατάσταση η οποία οδηγεί τελικά σε έλλειψη πόρων. Η διατήρηση της
κυριαρχίας των ΗΠΑ περνά επομένως με προτεραιότητα από τον έλεγχο των
απομενόντων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Επιπλέον,
γενικότερα, αν οι τρέχουσες διεθνείς σχέσεις δομούνται από την
γεωπολιτική του πετρελαίου, ο εφοδιασμός ενός κράτους είναι αυτό το
οποίο καθορίζει την άνοδο ή την πτώση του. Ιδού το σχέδιο του σε τεσσάρα
σημεία:
- Ενθάρρυνση, με οποιοδήποτε κόστος, κάθε τοπικής παραγωγής από υποτελείς, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από μη φίλο προμηθευτή, ώστε να αυξηθεί η ελευθερία δράσης της Ουάσιγκτον.
- Έλεγχος των εξαγωγών πετρελαίου από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, όχι για να τις αρπάξουν, αλλά να τις χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης τόσο προς τους πελάτες όσο και προς τους άλλους προμηθευτές.
- Έλεγχος των θαλασσινών οδών στην Ασία, δηλαδή, του εφοδιασμού της Κίνας και της Ιαπωνίας όχι μόνο για πετρέλαιο, αλλά και για πρώτες ύλες.
- Ενθάρρυνση της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη για να μειωθεί η εξάρτηση των Ευρωπαίων από το ρωσικό φυσικό αέριο και η πολιτική επιρροή που απολαμβάνει η Μόσχα από αυτή την εξάρτηση.
Ωστόσο, οι Αμερικανοί έχουν θέσει ως κύριο στόχο την ενεργειακή
ανεξαρτησία τους. Αυτό ήταν το νόημα της πολιτικής που αναπτύχθηκε από
τον Ντικ Τσένι, μετά από τις εκτεταμένες διαβουλεύσεις του με τους
γίγαντες της ενέργειας, το Μάιο του 2001. Περνά μέσω της διαφοροποίησης
των πηγών: τοπικό πετρέλαιο, εγχώριο φυσικό αέριο και άνθρακας,
υδροηλεκτρική και πυρηνική ενέργεια. Και μέσω μιας ενισχυμένης
ανταλλαγής με φιλικές χώρες στο δυτικό ημισφαίριο, συμπεριλαμβανομένων
της Βραζιλίας, του Καναδά, και του Μεξικό.
Ο δευτερεύων στόχος είναι ο έλεγχος της ροής του πετρελαίου στον Περσικό
Κόλπο. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος για να ξεκινήσει η Καταιγίδα της
Ερήμου (1991) και η εισβολή στο Ιράκ (2003).
Το σχέδιο Ντικ Τσένι επικεντρώθηκε στον έλεγχο των θαλασσινών οδών: το
Στενό του Ορμούζ (μέσω του οποίου διέρχεται το 35% του παγκόσμιου
εμπορίου πετρελαίου), ή το Στενό της Μάλακα. Μέχρι σήμερα, αυτές οι
ναυτικές οδοί είναι απαραίτητες για την οικονομική επιβίωση της Κίνας,
της Ιαπωνίας, της Βόρειας Κορέας, και ακόμη και της Ταϊβάν. Οι διάδρομοι
αυτοί, επιτρέπουν τη μεταφορά της ενέργειας και των πρώτων υλών προς
τις ασιατικές βιομηχανίες, καθώς και την εξαγωγή των μεταποιημένων
προϊόντων στις παγκόσμιες αγορές. Ελέγχοντας τους, η Ουάσιγκτον
εξασφαλίζει τόσο την πίστη των βασικών ασιατικών συμμάχων της και τον
περιορισμό της ανόδου της Κίνας.
Η εφαρμογή αυτών των παραδοσιακών γεωπολιτικών στόχων οδήγησε τις
Ηνωμένες Πολιτείες να ενισχύσουν τη ναυτική παρουσία τους στην περιοχή
της Ασίας-Ειρηνικού, και να συνάψουν ένα δίκτυο στρατιωτικών συμμαχιών
ανάμεσα στην Ιαπωνία, την Ινδία και την Αυστραλία. Πάντα για να
περιορίσουν την Κίνα.
Η Ουάσιγκτον θεωρούσε ανέκαθεν τη Ρωσία ως γεωπολιτικό ανταγωνιστή.
Εκμεταλλεύτηκε κάθε ευκαιρία για να μειώσει τη δύναμη και την επιρροή
της. Φοβόταν ιδιαίτερα την αυξανόμενη εξάρτηση της Δυτικής Ευρώπης από
το ρωσικό φυσικό αέριο, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει την ικανότητά
αντίθεσης της στις ρωσικές κινήσεις στην Ανατολική Ευρώπη και τον
Καύκασο.
Για να προσφέρει μια εναλλακτική λύση, η Ουάσιγκτον έχει πιέσει τους
Ευρωπαίους να εφοδιαστούν από τη λεκάνη της Κασπίας Θάλασσας,
κατασκευάζοντας νέους αγωγούς μέσω της Γεωργίας και της Τουρκίας.
Επρόκειτο να αποφύγουν τη Ρωσία, με τη βοήθεια του Αζερμπαϊτζάν, του
Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν, αποφεύγοντας τη χρήση των αγωγών της
Gazprom. Εξ ου και η ιδέα του Nabucco.
Για την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας του, ο Μπαράκ
Ομπάμα μετατράπηκε ξαφνικά σε αυτάρκη εθνικιστή. Ενθάρρυνε την
εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στο δυτικό
ημισφαίριο, ανεξάρτητα από τους κινδύνους από γεώτρησεις σε
περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, όπως στην ακτή της Αλάσκας ή στον
Κόλπο του Μεξικού, και με οποιαδήποτε τεχνολογία, όπως η σκάση των
πετρελαϊκών σχιστόλιθων.
Στην ομιλία του για την Κατάσταση του Έθνους το 2012, ο Πρόεδρος Ομπάμα δήλωσε με υπερηφάνεια:
«Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, έχουμε ανοίξει εκατομμύρια
στρέμματα γης για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Απόψε,
ζήτησα από τη διοίκηση να ανοίξει περισσότερο από το 75% των υπεράκτιων
κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τώρα, αυτή τη στιγμή, η
αμερικανική παραγωγή πετρελαίου είναι η υψηλότερη εδώ και οκτώ χρόνια.
Είναι αλήθεια. Οκτώ χρόνια. Και δεν είναι μόνο αυτό. Πέρυσι, η εξάρτησή
μας από το ξένο πετρέλαιο έχει μειωθεί, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο
εδώ και δεκαέξι χρόνια» [1].
Μίλησε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό, για την εξόρυξη φυσικού αερίου από
σκάσιμο των πετρελαϊκών σχιστόλιθων: «Διαθέτουμε αποθέματα φυσικού
αερίου που εξασφαλίζουν τις ΗΠΑ για εκατό χρόνια» [2].
Τον Μάρτιο 2011, η Ουάσιγκτον αύξησε τις εισαγωγές της από τη Βραζιλία
για να απογαλακτιστεί από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.
Στην πραγματικότητα, η Ουάσιγκτον δεν έπαψε ποτέ να εξασφαλίσει τον
έλεγχο των ΗΠΑ στις ζωτικές θαλάσσιες οδούς που εκτείνονται από τα στενά
του Ορμούζ μέχρι την Θάλασσα της Νότιας Κίνας, και να οικοδομήσουν ένα
δίκτυο βάσεων και συμμαχιών που περικυκλώνουν την Κίνα -την αναδυόμενη
παγκόσμια δύναμη- με τη μορφή ενός τόξου από την Ιαπωνία στη Νότια
Κορέα, την Αυστραλία, το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες στα νοτιοανατολικά,
μετά στην Ινδία και στα Νότιο-Δυτικά. Το όλο εγχείρημα στέφεται από μια
συμφωνία με την Αυστραλία με στόχο την οικοδόμηση μιας στρατιωτικής
μονάδας στο Ντάργουϊν, στη βόρεια ακτή της χώρας, κοντά στη Θάλασσα της
Νότιας Κίνας.
Η Ουάσιγκτον προσπαθεί να συμπεριλάβει την Ινδία σε μια συμμαχία χωρών
της περιοχής εχθρικών προς την Κίνα για να τραβήξει το Νέο Δελχί από τα
χέρια των BRICS, μια στρατηγική περικύκλωσης της Κίνας που προκαλεί
έντονη ανησυχία στο Πεκίνο.
Μελέτες έδειξαν μια απρόσμενη κατανομή των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού
αερίου. Η Ρωσία κατέχει την πρώτη θέση με τα 643 τρισεκατομμύρια κυβικά
πόδια της δυτικής Σιβηρίας. Στη δεύτερη θέση, η Αραβία,
συμπεριλαμβανομένου του κοιτάσματος της Ghawar, με 426 τρισεκατομμύρια
κυβικά πόδια. Και, στη Τρίτη θέση, η Μεσόγειος με 345 τρισεκατομμύρια
κυβικά πόδια φυσικού αερίου στα οποία θα πρέπει να προστεθούν 5,9
δισεκατομμύρια βαρέλια υγρού φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια
βαρέλια πετρελαίου.
Όσον αφορά τη Μεσόγειο, ο κυριότερος όγκος βρίσκεται στη Συρία. Το
κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στη Qara μπορεί να φθάσει σε παραγωγή 400.000
κυβικά μέτρα την ημέρα, η οποία θα φέρει την χώρα ως τέταρτο μεγαλύτερο
παραγωγό στην περιοχή, μετά το Ιράν, το Ιράκ και το Κατάρ.
Η μεταφορά του φυσικού αερίου από τη Ζώνη του Ζαγκρός (Ιράν) προς την
Ευρώπη πρέπει να περάσει από το Ιράκ και τη Συρία. Ανάτρεψε πλήρως τα
αμερικανικά σχέδια και ενίσχυσε τα ρωσικά σχέδια (Nord Stream και South
Stream). Το συριακό αέριο ξέφυγε από τη Ουάσιγκτον, της παραμένει μόνο
να πέσει στο λιβανικό φυσικό αέριο.
Ο πόλεμος συνεχίζεται ...
[1] “Over the last three years, we’ve
opened millions of new acres for oil and gas exploration, and tonight,
I’m directing my administration to open more than 75 percent of our
potential offshore oil and gas resources. (Applause.) Right now — right
now — American oil production is the highest that it’s been in eight
years. That’s right — eight years. Not only that — last year, we relied
less on foreign oil than in any of the past 16 years”.
[2] “We have a supply of natural gas that can last America nearly 100 years.”
Imad Fawzi Shueibi: Φιλόσοφος και γεωπολιτικός. Πρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών (Δαμασκός, Συρία).
No comments:
Post a Comment