Η χοντρολιά ζει και ποτέ δεν πεθαίνει!

Ο πολιτισμός και η ζωή των ανθρώπων στο χωριό της ερημιάς, τη Μέση στα «Κατωμέρια» του Ρεθύμνου, ήταν η χοντρολιά, που τους τάισε, τους «έστεσε» στα άκαμπτα χρόνια της φτώχειας και τους έδωσε υπάρχοντα. Όταν πια επικράτησε η άποψη ότι η συλλογή της 
κορωνέικης ελιάς και άλλων ποικιλιών είναι πιο… συμφέρουσα και επικερδής, μεγάλο μέρος των παραγωγών παρασύρθηκε από το… ρεύμα και άρχισε χωρίς δισταγμό να ξεριζώνει και να αντικαθιστά. Τώρα;
Τώρα, με αφορμή και τις επιστημονικές τεκμηριώσεις για τις θρεπτικές αξίες που παρέχει το ελαιόλαδο από τα δέντρα των χιλιετιών ή των αιώνων, οι αγρότες χαρακτηρίζουν «έγκλημα την εκρίζωση» και τηναντικατάστασή τους, και δεν είναι λίγοι εκείνοι που σκέφτονται σοβαρά να επανέλθουν και πάλι στην καλλιέργεια της παραδοσιακής κρητικής ελιάς που έθρεψε γενιές και γενιές και έδωσε ζωή στα νοικοκυριά.

Και δεν ήταν κάποιες εκατοντάδες αυτές που ξεριζώθηκαν από το ’95 και μετά που έφτασε η… μόδα και στην περιφέρεια της Μέσης, αλλά χιλιάδες! Όπως και πολλές χιλιάδες ήταν και αυτές που αντικαταστάθηκαν και στα γειτονικά, αμιγώς ελαιοπαραγωγικά χωριά, την Πηγή, την Κυριάννα, τη Λούτρα, τον Μαρουλά, το Άδελε και την Αγία Παρασκευή.
Μόνο στο λαδοχώρι της Μέσης εκτιμάται ότι από τα 25 χιλιάδες αθάνατα δέντρα της χοντρολιάς που υπήρχαν, είναι σήμερα «εν ζωή» τα 10 χιλιάδες και τα 15 πήγαν υπέρ της ποικιλίας των κορωνέικων. Η παραγωγή που δίδονταν στους καλλιεργητές, ανέρχονταν «τις χρονιές της βεντέμας» και τους 250 τόνους και για τη συλλογή τους χρειάζονταν να επιστρατευτούν δεκάδες μαζώχτρες από κοντινές επαρχίες του νομού…
«ΑΡΧΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟ ΜΕΤΑΝΙΩΝΟΥΜΕ…»
Το «έγκλημα», όμως έχει συντελεστεί και πρώτοι που ακολούθησαν τη «λανθασμένη άποψη και παρέσυραν», ήταν ελαιοπαραγωγοί από την κοντινή Λούτρα, όπως λέγεται, που άρχισαν να ξεριζώνουν από το 1985, στηριζόμενοι στα πρόσκαιρα οφέλη και αδιαφορώντας για τα περαιτέρω… Πίστεψαν ότι… «ήταν συμφέρουσα και αναγκαία» η αντικατάσταση των ποικιλιών, γιατί «στο ένα στρέμμα χωράφι χωρούσαν 12 με 13 χοντρολιές», ενώ «στην ίδια έκταση μπορούσαν να φυτευτούν 20 κορωνέικα».
Και επιπλέον, η συλλογή του ελαιοκάρπου τους κόστιζε και σε χρόνο και σε χρήμα! Όμως, δεν συνέκριναν την ποιότητα και τις θρεπτικές αξίες που έδιδαν οι δυο ράτσες, πέραν από την καταβολή τους και τις πολιτισμικές αξίες που κουβαλούσαν…
Ο κ. Λευτέρης Μοσχάκης, στα 82 του χρόνια σήμερα, λειτουργεί ελαιουργείο στη Μέση και όλα του τα χρόνια τα διέθεσε στην ελαιοκαλλιέργεια. Με βάση την πολύχρονη εμπειρία του και τις γνώσεις που διαθέτει καταλήγει στη διαπίστωση ότι «η αντικατάσταση ήταν έγκλημα» και τονίζει: «Άρχισα και εγώ να βγάζω τις χοντρολιές και να βάζω κορωνέικα από το 2000 και μετά. Δεν τις ξερίζωσα όλες, ευτυχώς, και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που τις ξερίζωσαν το μετανιώνουν. Τα δέντρα ήταν αιώνων και άλλα κληρονόμησα από τους γονείς μου και άλλα αγόρασα. Εκείνο που ξέρω είναι ότι δεν συγκρίνεται το λάδι της χοντρολιάς που έχει περισσότερα θρεπτικά συστατικά από αυτό της κορωνέικης…»
Η ζωή των κατοίκων στο χωριό στηρίζονταν ανέκαθεν αποκλειστικά στην ελαιοπαραγωγή, που «κρατούσε» με άνεση τα σπίτια και «αγόραζε» περιουσίες, ενώ «στις μεγάλες βεντέμες» δεκάδες μαζώχτρες από τις επαρχίες Αμαρίου και Μυλοποτάμου κατέφθαναν στη Μέση για να βοηθήσουν και αμείβονταν για τα μεροκάματά τους «με 120 ή 130 οκάδες λάδι στη μαζωχτική».
Μόνο ένας παραγωγός έπαιρνε στους ελαιώνες του και τριάντα εργάτριες για να μπορέσει να συγκεντρώσει τον καρπό του! Αλήθεια, πόσους καρπούς δεν έβαλαν με τα χέρια τους στα καλάθια από την αυγή ως το σούρουπο αυτές οι μαζώχτρες, μαζεύοντάς τους ένα-ένα από τη γη;

MadeinCreta