Μετά το πρώτο σοκ

του Χαράλαμπου Ρωσσίδη

 

Δεν είναι η πρώτη φορά που χρεοκοπεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Από τη μέρα της ίδρυσής της, χρεοκοπεί σε τακτά χρονικά διαστήματα. Κάποια Χριστούγεννα στην Ομορφίτα το 1963, στην Κοφίνου το 1967, ένα πρωινό του Ιούλη του 1974 στο προεδρικό Μέγαρο, στο Χρηματιστήριο το 1999, στην αεροπορική τραγωδία της Ήλιος το 2005, στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό του Μαρί το 2011. Kάθε φορά που χρεοκοπεί έχει και μια τάση να σκοτώνει τους δικούς της ανθρώπους, σαν αδηφάγο τέρας. Ίσως επειδή οι μόνοι που δεν την αναγνώρισαν ποτέ όπως της άξιζε ήταν οι ίδιοι οι δικοί της άνθρωποι.

Διεφθαρμένο σύστημα

Οι Κύπριοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι ζουν σε ένα διεφθαρμένο και πελατειακό κράτος. Επικρατεί η αντίληψη ότι στην πολιτική και στους γύρω χώρους οι πρωταγωνιστές τα παίρνουν χοντρά, βολεύουν και βολεύονται, ενώ δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να φέρνουν βόλτα τους γάμους, τις κηδείες και τα μνημόσυνα. Ο Κύπριος πολίτης είναι πεπεισμένος ότι τα περισσότερα
αξιώματα κατέχονται από άτομα όχι με βάση την αξία αλλά τα κομματικά κριτήρια. Είναι διάχυτη, επίσης, η πεποίθηση ότι η ολιγωρία και η ανεπάρκεια δεν συνεπάγονται οποιαδήποτε τιμωρία ή έστω απόδοση ευθυνών, αλλά αντιμετωπίζονται με συγκάλυψη και ατιμωρησία. Κάθε φορά που χρεοκοπεί το κυπριακό κράτος τα πιο πάνω χαρακτηριστικά αναδύονται στην επιφάνεια μέσα από τα συντρίμμια του εκάστοτε ατυχήματος.

Το να νιώθει όμως κάποιος απογοήτευση από το σάπιο πολιτικό σύστημα είναι ένα. Το να θεωρεί ότι ο δημόσιος τομέας χρειάζεται ριζική αναδιοργάνωση είναι άλλο. Το να αντικρίζει την Τρόικα ως την αλληλέγγυα και αδιάφθορη υποστηρικτική δύναμη που ήρθε «να νοικοκυρέψει το κράτος» και να «βάλει τα πράγματα σε τάξη επειδή οι πολιτικοί είναι άχρηστοι», είναι κατά την άποψή μου κάτι εντελώς διαφορετικό.

Χρειάζεται αυτοκριτική. Όχι αυτομαστίγωμα και απαξίωση της ζωής.

Η θεωρία της συλλογικής ενοχής

Η κοινωνία καλείται σήμερα να πληρώσει, ως αντιστάθμισμα της συγκαλυμμένης κλεψιάς και ανευθυνότητας, ένα τίμημα για το οποίο δεν φταίει. Μέσω του δόγματος της «συλλογικής ενοχής», καλείται να ξεπληρώσει τη λαιμαργία και τους κακούς υπολογισμούς των golden boys που κατέστρεψαν το τραπεζικό σύστημα και κατ’ επέκταση την οικονομία της χώρας. Σε μια πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή του «μαζί τα φάγαμε», ακούμε ότι «πρέπει να πληρώσουμε μιας και είμαστε μέρος αυτής της σαθρής κατάστασης».

Γίνεται λόγος για ένα «πάρτι που έφθασε στο τέλος του». Δεν είδαμε πουθενά τη λίστα με τους καλεσμένους. Ποιοι κερνούσαν, ποιοι τρωγόπιναν και πού θα αφοδεύσουν τώρα που τελείωσε; Ποιο συνεργείο θα κληθεί να καθαρίσει το σπίτι;

Τέτοιες προσεγγίσεις απλά μετατοπίζουν την ουσία του ζητήματος. Άλλοι τζόγαραν, άλλοι τα ‘βγαλαν και τώρα «όλοι μαζί ενωμένοι με συλλογικό αίσθημα ευθύνης» καλούμαστε «να κάνουμε θυσίες για τη σωτηρία της χώρας». Στο όνομα της «εθνικής ενότητας» φαίνεται να είμαστε όλοι συνένοχοι. Ο δήμιος και το θύμα στην ίδια μοίρα, ισότιμοι εταίροι.

Εναλλακτική λύση;

Οι επαγγελματίες του Κυπριακού και των μνημόσυνων φαίνονται, προς το παρόν, ανήμποροι να διαχειριστούν μια κρίση αυτής της έκτασης. Μέχρι στιγμής, δεν κατατέθηκε συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση.

Η επίκληση της απούσας εναλλακτικής πρότασης, όμως, δεν καθιστά το Plan A ανθρώπινο ή υπεύθυνο. Ούτε διαγράφει την ασύμμετρη σχέση εξουσίας μεταξύ δανειστή και οφειλέτη. Μία σχέση με όρους που ευνοούν πάντα τον δανειστή. Και επειδή ο οφειλέτης «καίγεται» για το δάνειο, αποδέχεται τους όποιους όρους, οι οποίοι όσο το δάνειο μεγαλώνει -συντροφιά με το δημόσιο χρέος-  τόσο αυτοί θα σκληραίνουν.

Ούτε σε περίπτωση που τα πολιτικά κόμματα αδυνατούν να διαμορφώσουν Plan B, σημαίνει ότι η κοινωνία πρέπει να αποδεκτεί το Plan A. Επειδή αυτό ισούται με το θάνατό της. Την οδηγεί στο φασισμό και το ρατσισμό. Μοιράζει χαστούκια σε τηλεοπτικά πάνελ. Καταστρατηγεί κάθε έννοια δημοκρατίας. Βάζει χέρι στην τσέπη του κόσμου, αρπάζει τις οικονομίες μιας ζωής. Σημαίνει απόγνωση, αυτοκτονία, καταστροφή των ανθρώπινων σχέσεων.

Από την άλλη, δεν χρειάζεται οι πολίτες, ειδικά όσοι από μας δεν έχουμε σχέση με την οικονομική επιστήμη και θεωρία, να καταφεύγουμε σε οικονομικές αναλύσεις και απλοϊκές προτάσεις για το πως θα βγει η χώρα από το αδιέξοδο. Αυτό και αν είναι ανεύθυνη στάση, αντανάκλαση του ερασιτεχνισμού του ίδιου του πολιτικού συστήματος. Ως πολίτες, μπορούμε να κρίνουμε τις κοινωνικές επιπτώσεις μιας πολιτικής και να απαιτήσουμε από τα πολιτικά κόμματα να διαμορφώσουν Plan B.

Ρεπερτόριο τρόμου

Στο επικοινωνιακό πεδίο, λίγες ώρες πριν το τελευταίο Eurogroup, παιζόταν η ίδια κακόγουστη φάρσα, που εκβιάζει τους Έλληνες πολίτες τα τελευταία χρόνια. Οι ίδιες μονότονες μελωδίες που θα ακούμε πριν την εκταμίευση της κάθε δόσης.

«Σόιμπλε: Ανοιχτό το ενδεχόμενο αποτυχίας»

«Η εκπρόσωπος του ΔΝΤ κάθε πέντε λεπτά προβάλλει και νέες απαιτήσεις»

«Αδειάζουν τα ράφια στα σουπερμάρκετ και τα φαρμακεία»

«Ευρώ ή χρεωκοπία και καταστροφή»

«Απλά τα πράγματα: Take it or leave it»

Η προπαγάνδα του φόβου διαπερνούσε με ιλιγγιώδη ταχύτητα όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι πολίτες μπροστά στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες με την αγωνία αν θα έχουν δουλειά την επόμενη μέρα. Με το φόβο ότι θα είναι οι επόμενοι που θα σταθούν στη γραμμή του κοινωνικού παντοπωλείου για ένα μπουκάλι γάλα. Και ενώ μπορεί να διαισθάνονταν πως το έχουν ξαναδεί το έργο, παρακαλούσαν να υπογραφεί η συμφωνία… για να περάσουν ως παρακάτω. Μέχρι να επαναληφθεί το ίδιο σενάριο… μέχρι τελικής πτώσεως.

Όσο περνούν οι μέρες, ριζώνει ολοένα και βαθύτερα η πεποίθηση πως για τα επόμενα χρόνια, η κοινωνία αλλά και οι πολιτικοί οι ίδιοι θα ζουν υπό διαρκή εκβιασμό για την εκταμίευση των δόσεων, για την επιστροφή στην λίρα, ότι θα φύγουμε από την Ευρώπη και θα γίνουμε Αλβανία και για την κόλαση που μας περιμένει σε περίπτωση που αμφισβητηθεί οτιδήποτε.

Συνεργασία ευρωπαϊκού νότου

Το πρόβλημα των δημόσιων χρεών και των τραπεζών δεν είναι κυπριακό. Είναι ένα ευρωπαϊκό ζήτημα που βασανίζει σχεδόν όλες τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Συνεπώς, θα μπορούσε να επιδιωχθεί μια λύση σε συνεργασία με τις χώρες που υποφέρουν από την ίδια θανατηφόρα θεραπεία που σκοτώνει τους ευρωπαίους πολίτες σε μια κοινή ασθένεια.

Η Τρόικα φαίνεται να αδιαφορεί για το κοινωνικό κόστος της πολιτικής της και για το ότι πίσω από τα σενάρια και ψυχοφθόρα διλήμματα, τα νούμερα, τους πολύπλοκους οικονομικούς τύπους και τις αξιολογήσεις των Moody’s υπάρχουν πολίτες: Άνεργοι, χαμηλόμισθοι, νοικοκυριά που αδυνατούν να πληρώσουν το ρεύμα, κατεστραμμένοι επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες, συνταξιούχοι που ψάχνουν φαγητό στα σκουπίδια, νέοι επιστήμονες σε απόγνωση. Οι οποίοι όταν εξευτελίζονται σε φόντο ευρωπαϊκό, το τελευταίο που τους ενδιαφέρει είναι «η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας» ή εάν το νόμισμα που δεν έχουν στην τσέπη τους ονομάζεται ευρώ ή λίρα.

Πυρήνας της ευρωπαϊκής ιδέας ήταν η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η δημοκρατία και η συνεργασία ανάμεσα στους λαούς τους Ευρώπης, οι οποίοι είχαν εξαθλιωθεί μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους. Πού χάθηκαν αυτά τα ιδανικά; Ποιοι ασκούν αντιευρωπαϊκή πολιτική σήμερα;

Η Ευρώπη μπορεί να επαναθεμελιωθεί. Επειδή ποτέ δεν υπήρξε έννοια στατική ή μεταφυσική, έξω από τους ανθρώπους ή την ιστορία.

από το "tvxs.gr"