Σταύρος Κουτόβας - Steve Katovis.

Ο Σταύρος Κουτόβας, ηγετική μορφή του εργατικού κινήματος των Η.Π.Α., την εποχή του μεγάλου οικονομικού "κραχ" του 1929, γεννήθηκε στην Καρύτσα της Λάρισας το 1890. Ήταν το πέμπτο παιδί του Νικολάου και της Αγγέλως Κουτόβα, ανάμεσα σε άλλα επτά αδέλφια, το Γιάννη, το Δημήτρη, την Ανθούλα, την Αφέντω, τη Δέσπω, τον Παύλο και το Χαράλαμπο.

    Γόνος αγροτικής οικογένειας, αναγκάζεται να δουλέψει από μικρός, όπως ήταν η κοινή μοίρα της πλειοψηφίας των παιδιών της εποχής. Από δέκα χρονών, λοιπόν, έως και τα δεκαέξι δουλεύει στα Καρτσιώτικα καΐκια, που δραστηριοποιούνται στο Θερμαϊκό. Κατόπιν, μπαρκάρει σε Ευρωπαϊκά ατμόπλοια ως ναύτης, αλλά και ως πυροσβέστης.

    Το 1913 ξενιτεύεται στην Αμερική (Η.Π.Α.), όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι συμπατριώτες μας από την επαρχία Αγιάς. Φτάνει στη Νέα Υόρκη, όπου συναντά και άλλους συγχωριανούς του, όπως το Χαράλαμπο Βόγια, αλλά γρήγορα κατευθύνεται προς τον Αμερικάνικο Νότο, στις πολιτείες Γεωργία και Νέα Ορλεάνη, όπου ξαναδουλεύει ως ναυτικός στην ακτοπλοΐα. Εδώ, έρχεται σε επαφή με μαύρους και βιώνει την εκμετάλλευση, τις διακρίσεις και την αδικία που εξακολουθούν να δέχονται από τους λευκούς, παρά το γεγονός ότι ο Αμερικανικός Εμφύλιος έχει τελειώσει εδώ και αρκετά χρόνια και το καθεστώς της δουλείας (υποτίθεται ότι) έχει καταργηθεί.

"Ελευθεροτυπία" της 26-27 Οκτωβρίου 2007. (Πηγή: www.ediamme.edc.uoc.gr)

    Φαίνεται ότι τα χρόνια που έζησε εδώ άσκησαν στην ψυχοσύνθεσή του και στη διαμόρφωση της ιδεολογίας του καταλυτική επίδραση και πρέπει να συντέλεσαν στο να ασχοληθεί τα επόμενα χρόνια με το εργατικό κίνημα και το συνδικαλισμό της  εποχής.

    Το 1915 μετακομίζει στο Σαν Φραντζίσκο και καταπιάνεται με διάφορες επαγγελματικές ενασχολήσεις, ενώ το 1918 φέρνει στις Η.Π.Α. και το μικρότερο αδελφό του Παύλο, και εργάζονται μαζί στην ακτοπλοΐα.

    Το 1921, μετά την απεργία των ναυτικών του στόλου της ακτοπλοΐας, στην οποία λαμβάνει μέρος, φεύγει για το Λος Άντζελες. Εδώ, με τις οικονομίες του αγοράζει ένα παλιό ταξί και εργάζεται ως ταξιτζής, ενώ παράλληλλα γίνεται μέλος του, παράνομου τότε, Κομμουνιστικού Κόμματος της
Αμερικής. Ταξιτζής ων, οργανώνεται στο συνδικάτο των ταξιτζήδων και όταν αυτό χρεοκοπεί, οργανώνει, με δική του πρωτοβουλία, νέο και τίθεται επικεφαλής. Εδώ, με τη δράση του κατά της γραφειοκρατίας αλλά και την πάλη του για τα δικαιώματα των εργαζομένων, αποκτά το παρατσούκλι "Red Steve" (Κόκκινος Σταύρος).

Από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", της 26 και 27 Οκτωβρίου 2007. (Πηγή: www.ediamme.edc.uoc.gr)

    Νοσταλγός της θάλασσας, όμως, εγκαταλείπει το ταξί και ξαναγυρνάει στη Νέα Υόρκη για να δουλέψει στα καράβια. Εδώ, εργάζεται στο Συνεταιριστικό Οίκο Ενωμένων Εργατών, μαζί με τον παλιό του φίλο Γιώργο Μαστροπέλα. 

    Αργότερα, μαζί με άλλους Έλληνες (και Καρτσιώτες), οργανώνει την εργατική "Λέσχη Σπάρτακος" και αρθρογραφεί στην ελληνόφωνη εφημερίδα "Εμπρός". Ταυτόχρονα φοιτά σε νυχτερινή σχολή ηλεκτρολόγων μαζί με το Μαστροπέλα, ενώ πρωτοστατεί σε διαδηλώσεις και αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Σημαντικό δε είναι να αναφέρουμε ότι από τον καιρό της άφιξής του στην Αμερική, επιδίδεται με ιδιαίτερο ζήλο στην εκμάθηση γλωσσών με έμφαση τα Αγγλικά, που του ήταν και απαραίτητα, αλλά και τα Ισπανικά και τα Ιταλικά. Πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε, ότι η εποχή που αναφερόμαστε συμπίπτει με το μεγάλο οικονομικό "κραχ" του 1929, που συγκλόνισε την Αμερική, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, με καθημερινές κινητοποιήσεις και απεργίες.

Φύλλο της εφημερίδας "Εμπρός", της 12-08-1930. (Πηγή: http://www.greekamericanradicals.com/EL/media-2/documents) 

    Το 1930 ξεκινά η μεγάλη απεργία στα καταστήματα τροφίμων και στις βιομηχανίες με αιτήματα εργασιακά (καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας, λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερες αμοιβές κ.λπ.). Η περιφρούρηση των απεργιών είναι ιδιαίτερα οργανωμένη, προκειμένου να εμποδίζονται οι απεργοσπάστες, αλλά και να ενημερώνεται επαρκώς το κοινό. Οι εργοδότες αντιδρούν και το πολυκατάστημα "Miller Market", στη 16η οδό, πετυχαίνει δικαστική απόφαση που απαγορεύει την παρεμπόδιση των απεργοσπαστών από το να εργαστούν.

    Σε ανταπάντηση ο Ενωμένος Συνασπισμός των συνδικάτων οργανώνει την 10-01-1930 μεγάλη συγκέντρωση συμπαράστασης με κύριο ομιλητή των Κουτόβα. Παρά την απαγόρευση της αστυνομίας το πλήθος των συγκεντρωμένων είναι μεγάλο. Στη διάρκεια της ομιλίας πλησιάζει τον Κουτόβα ένας αστυνομικός, ονόματι Χάρι Κίριτζ, τον ρωτάει αν έχει άδεια να μιλήσει και του ζητάει να κατέβει από την εξέδρα. Ο Κουτόβας αρνείται, ο αστυνομικός του επιτίθεται με κλομπ και κατά τη διάρκεια της συμπλοκής τον πυροβολεί.

Η αναγγελία της δολοφονίας του Κουτόβα, στην εφημερίδα The Militant", thn 01-02-1930. (Πηγή: http://www.marxists.org/history/etol/newspape/themilitant/1930/05feb1930.pdf)    

    Ο Κουτόβας (Κατόβις) τραυματίζεται σοβαρά και μεταφέρεται στο Δημοτικό Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης (έχει κι αυτό το συμβολισμό του, γιατί εκεί νοσηλεύονταν συνήθως οι εγκληματίες), όπου νοσηλεύεται φρουρούμενος μέχρι και τις 24 Ιανουαρίου, οπότε και πεθαίνει.  Η δολοφονία του Katovis συγκλονίζει τον εργατικό, κι όχι μόνο, κόσμο της Νέας Υόρκης. Στην πρόσοψη του Εργατικού Κέντρου αναρτήθηκαν μαύρα πανό με την επιγραφή "Εργάτες εκδικηθείτε την δολοφονία του Στηβ Κουτόβα".

    Την επόμενη μέρα, τη μέρα της κηδείας, 25 Ιανουαρίου 1930 μπροστά στο δημαρχείο της Νέας Υόρκης έγινε μεγαλειώδης συγκέντρωση διαμαρτυρίας, ενώ πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται και στο Εργατικό Κέντρο όπου και εκτίθεται η σορός σε λαϊκό προσκύνημα, αλλά και στα γραφεία του Κ.Κ.Α. (Κομμουνιστικού Κόμματος Αμερικής), παρά την απαγόρευση και την τρομοκρατία της αστυνομίας, πεζής και έφιππης.

Από την κηδεία του Στ. Κουτόβα. (Πηγή: "Ταξίδι χωρίς επιστροφή-Η ζωή και η δράση του Γιάννη Βόγια", Στέφανος Ριζάκης.

    Την κηδεία παρακολούθησαν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των συντηρητικών εφημερίδων περίπου 20.000 διαδηλωτών, ενώ κατά τις αριστερές εφημερίδες ο κόσμος άγγιξε τις 50.000. Όλες οι εφημερίδες είχαν την κηδεία κύριο θέμα, ακόμα και οι αστικές: "New York Times" και "Daily News", ενώ η εργατική "Daily Worker" της αφιέρωσε μεγαλύτερο μέρος.

• Ν.Υ. Times: "Whalen leads Reds at Picket’s funeral".
• Daily News: "As Reds Mourned Dead Comrade" και "10,000 Reds at Katovis Funeral".
• Daily Worker: "Mass funeral of Katovis, 11 a.m., Union Sq.".
• H Ατλαντίς (ελληνοαμερικανική) της 29ης Ιανουαρίου 1930 έγραψε σχετικά:

"Με έκτακτον συρροήν κόσμου, υπολογισθέντος υπό τινας εφημερίδας μεταξύ 16.000 και 25.000 εκηδεύθη χθες, 28 Ιανουαρίου 1930, ο κατά την 16ην Ιανουαρίου υπό τινος αστυφύλακος φονευθείς Έλλην Σταύρος Κουτόβας κατόπιν ταραχών του παρελθόντος Σαββάτου, όταν η αστυνομία βιαίως διέλυσε την υπό του δημαρχείου κομμουνιστικήν διαδήλωσιν διαμαρτυρίας. Έκτακτα μέτρα ελήφθησαν προς αποφυγήν συρράξεως μεταξύ των πενθούντων κομμουνιστών και των αστυνομικών οργάνων. Ο δήμαρχος κ. Γουόκερ αυτοπροσώπως επέβλεψεν την κηδείαν και ο διευθυντής της αστυνομίας κ. Ουόλεν ηκολούθησε με το αυτοκίνητό του το φέρετρον καλυπτόμενον από της ερυθράς σημαίας...Κατά ομολογίαν των παρακολουθησάντων την πομπήν, η χθεσινή κομμουνιστική διαδήλωσις ήτο η μεγαλυτέρα εξ όσων έγιναν ποτέ εν Αμερική. Γεγονός αναμφισβήτητον είναι ότι ουδείς Έλλην της Αμερικής συγκέντρωσε τόσον κόσμο και τόσην επισημότητα κατά την κηδεία του".   

 Ο Κόκκινος Στιβ άφησε έντονα τα ίχνη του στο εργατικό κίνημα των ΗΠΑ. Σιγά-σιγά η μορφή του λησμονήθηκε. Την ιστορία του φρόντισε να την φέρει στο φως ο Χαράλαμπος Βόγιας, σε μια ημερίδα για το Στόμιο και την Καρύτσα Λάρισας το 2001, και το βιβλίο με τίτλο «Ταξίδι Χωρίς Επιστροφή - Η Ζωή και η Δράση του Γιάννη Βόγια», που εξέδωσε το 2004 ο Στέφανος Ριζάκης, από τη Σωτηρίτσα της Αγιάς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- "Ταξίδι χωρίς  επιστροφή-Η ζωή και η δράση του Γιάννη Βόγια", Στέφανος Ριζάκης, Εκδόσεις Φύλλα, Λάρισα 2004.

- http://el.wikipedia.org/Σταύρος Κουτόβας.

Link 

- "Ταξίδι χωρίς επιστροφή, η ζωή και η δράση του Γιάννη Βόγια". Στέφανος Ριζάκης.

*¹  Για το βιβλίο αυτό θα αφήσουμε να "μιλήσει" ένας περισσότερο αρμόδιος, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Χαρ. Μητρόπουλος. Το παρακάτω κείμενο μας παραχώρησε ευγενικά ο κος Χαράλαμπος Βόγιας, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμότατα, γιατί πάντα ήταν πάντα πρόθυμος σε ότι του ζητήθηκε, από μέρους μας.

<<«ΤΑΞΙΔΙ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΟΓΙΑ» 

του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΡΙΖΑΚΗ

*²Βάρκα Προσμένει

Βάρκα προσμένει στο περιγιάλι
για να μας πάει μακριά
όλους με γέλια και με τραγούδια
της βάρκας λύστε τα πανιά.
Φύσα 'γεράκι σιγανό

τη βάρκα με τ’ άσπρα πανιά
για να μας φέρει σ’ άγνωστα μέρη
όλους με γέλια με χαρά.
Να κι η βαρκούλα γοργά
κυλάει λες και πετάει στον αφρό
καλή βαρκούλα πάρε και μένα
πάρε και με, σε καρτερώ.

Παρουσίαση του βιβλίου:

     Όπως τα βλαστάρια των αγωνιστών του ’21 έγραψαν την ιστορία των προγόνων τους, των εξεγερμένων επαναστατών, που με τους αγώνες τους λευτέρωσαν την χώρα μας και πρόσθεσαν νέες σελίδες στην ιστορία της φυλής, έτσι και τα βλαστάρια των αγωνιστών του ’40, της Αντίστασης και του Δ.Σ.Ε. σιγά-σιγά ξεσκεπάζουν από το σάβανο της λησμονιάς τα πορτρέτα των αγωνιστών των πιο πρόσφατων ηρωικών μας χρόνων, συντάσσοντας με επιμέλεια το εθνικό μας μαρτυρολόγιο.

     Η περίπτωση του Γιάννη Βόγια, από την Καρύτσα του Κισσάβου, είναι και ξεχωριστή και εξαιρετική. Πολυσχιδής, πολυτάλαντος, αισιόδοξος με καλλιτεχνικές ανησυχίες· με την πορεία της ζωής του έδειξε ότι ο επαναστατικός ρομαντισμός είναι η πιο γνήσια ρεαλιστική προσέγγιση της πραγματικότητας, που τις περισσότερες φορές είναι σκληρή, αδυσώπητη για μεγάλα τμήματα της κοινωνίας.

Γιάννης Βόγιας

    Φλογερός αγωνιστής, σεμνός και καρτερικός στις κακουχίες της ζωής και στον πόνο, ανυποχώρητος στο σκοπό του, υπόδειγμα κομμουνιστή κι επαναστάτη, υπηρέτης σωστός του Λαού. Η αναφορά στην προσωπικότητα και στη δράση του Γιάννη Βόγια από τόσο επιφανείς της πολιτικής και πνευματικής ζωής του τόπου μας, ανθρώπων που τον γνώρισαν και έζησαν μαζί του τις πιο δύσκολες ώρες, είναι τόσο πλούσια, που κάθε άλλο σημείωμα από οποιονδήποτε άλλον θα ήταν περιττό.

     Γι’ αυτό, ας σταθούμε στο ίδιο το βιβλίο, σαν ντοκουμέντο της νεότερης ιστορίας και στους ανθρώπους που συνετέλεσαν για να εκδοθεί. Στο συγγραφέα και αγωνιστή της Εθνικής μας Αντίστασης Στέφανο Ριζάκη και στον ανηψιό του τιμώμενου αγωνιστή, Χαράλαμπο Βόγια, που γεννήθηκε στην Πολωνία κι έζησε στην εκεί προσφυγιά περισσότερο από 25 χρόνια, άλλα τόσα περίπου στην Αμερική για να βρει τα χνάρια των προγόνων του, που είχαν μεταναστεύσει εκεί προπολεμικά, και τα υπόλοιπα χρόνια εδώ, στην Ελλάδα, στις πατρογονικές ρίζες.

     Με την πρωτοβουλία του, για την έκδοση αυτού του βιβλίου , ο Χαράλαμπος Βόγιας τονίζει με τον πιο καταφατικό τρόπο πως γεννήθηκε Έλληνας. Ζει και υπάρχει σαν Έλληνας. Ένας επιπλέον, λόγος, που θα έπρεπε να εκδοθεί αυτό το βιβλίο είναι η αναφορά του συγγραφέα και σε άλλες μορφές Καρυτσιωτών αγωνιστών, με προεξάρχουσα εκείνη του Σταύρου Κουτόβα - STEVE KATOVIS, που άφησε την τελευταία του πνοή στο Δημοτικό Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης στις 24-1-1930, ύστερα από δολοφονική επίθεση που δέχτηκε από αστυνομικό, την ώρα ακριβώς που μιλούσε σε ειρηνική συγκέντρωση εργατών.

     Ο Σταύρος Κουτόβας είναι από τους πρώτους μάρτυρες του Παγκόσμιου Εργατικού Κινήματος με δράση περιλάλητη στη μητρόπολη του καπιταλισμού, την Αμερική, γι' αυτό και η κηδεία του, στις 28-1-1930 στη Νέα Υόρκη, υπήρξε μεγαλειώδης, με χιλιάδες (σχεδόν 50.000) διαδηλωτές, να συνοδεύουν το φέρετρο του μάρτυρα αγωνιστή της εργατικής τάξης.

     Αυτό το μοναδικό ντοκουμέντο, γνωστό σε ελάχιστους, ξεσηκωμένο από τον Τύπο της εποχής, φέρνει στην επιφάνεια ο Χαράλαμπος Βόγιας. Το γεγονός ας αξιοποιήσουν σήμερα η οι συμπατριώτες του Καρυτσιότες, ας συμπεριληφθεί στην ιστορία του Παγκόσμιου Συνδικαλιστικού Κινήματος η ιερή σκιά του Κουτόβα και η εδώ ΓΣΕΕ, ας αποτίσει φόρο τιμής σ' αυτόν τον ήρωα μ' έναν ξεχωριστό τρόπο.

                                               Δημήτρης Χαρ. Μητρόπουλος, Δημοσιογράφος

Λεπτομέρειες: Εκδότης ΦΥΛΛΑ Χρονολογία Έκδοσης Νοέμβριος 2004 Αριθμός σελίδων 160 Διαστάσεις 21x14 ΕπιμέλειαΤαταριώτου – Βόγια Ν. Ευμορφία Θέμα Ιστορία - Βιογραφία

*¹Στο εξώφυλλο του βιβλίου εικονίζεται το πολωνικό πλοίο «s.s. Kosciuszko - Κοστσιούσκο », με το οποίο μεταφερθήκαν το έτος 1949, περί τους 15.000 αντάρτες του Δ.Σ.Ε., σε τρεις αποστολές, από το Δυρράχιο Αλβανίας στην Πολωνία. Ήταν μέρος της λεγόμενης «Ελληνικής αποστολής», των σοσιαλιστικών κρατών, με επικεφαλής της αποστολής του πολωνού στρατηγού Κόμαρ. Αυτό το πλοίο ναυπηγήθηκε από τους Γερμανούς το 1942, στην Δανία και ονομαζόταν „Rheinfels”, που μετά την λήξη του πολέμου, το 1946, παραδόθηκε στους Σοβιετικούς και έπλεε υπό σοβιετική σημαία ως «Admiral Nachimov». Στις 5 Ιουνίου, του 1947 μεταφέρεται στην πολωνική ναυτιλιακή εταιρία GAL, υπό πολωνική σημαία και ονομάζεται «s.s. Κοστσιούσκο ». Το την άνοιξη του 1949 διαμορφώνεται σε πλοίο – νοσοκομείο και στις 13 Ιουλίου, 1949 βρίσκεται στο Δυρράχιο της Αλβανίας και φορτώνει 750 βαριά ανάπηρους αντάρτες του Δ.Σ.Ε., για μεταφορά σε ειδικά προετοιμαζόμενο για αυτούς νοσοκομείο στο νησί Βόλιν, ονομαζόμενο 250.Το «s.s Κοστσιούσκο », ύστερα από 12 μέρες, φτάνει στο Βαλτικό λιμάνι Σφινοούστσιε, της Πολωνίας, δίπλα στα Γερμανικά σύνορα.

*²Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου δημοσιεύεται το τραγούδι που τραγουδήθηκε από τον Βολιώτη βαρύτονο Ρένο, στους 4.000 αντάρτες, οι οποίοι ταξίδευαν για πολίτικη προσφυγιά στην Πολωνία και Τσεχοσλοβακία, το Δεκέμβριο ’49, με το πλοίο «Κοστσιούσκο». Το τραγούδι αυτό ήταν ειρωνικό, με τους Έλληνες αντάρτες να αφήνουν τα γνωστά τους ελληνικά νερά και να ταξιδεύουν σε «..σ’ άγνωστα μέρη..», αφού δεν πληροφορήθηκαν για τον τελικό προορισμό του ταξιδιού. Επιπλέον υπήρχαν και άλλοι που εμείνανε πίσω στην Αλβανία και περίμεναν μια άλλη αποστολή (..πάρε και με, σε καρτερώ).  >>

    Ας μας επιτραπεί μόνο να σημειώσουμε ότι σ' αυτό το βιβλίο υπάρχουν και πολλά στοιχεία και για τη Μελίβοια και για Μελιβοιώτες αγωνιστές της αντίστασης, αλλά και πολλά γεγονότα που αφορούν την επαρχία Αγιάς.

    Όσον αφορά τη διαθεσιμότητα του βιβλίου, υπάρχει διαθέσιμο σε συμβατικά και διαδικτυακά βιβλιοπωλεία, στον εκδοτικό οίκο "ΦΥΛΛΑ" (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: fylla@otenet.gr), καθώς και στα χέρια του κου Χαρ. Βόγια, λογαριασμό ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του οποίου σύντομα θα δημοσιεύσουμε. Επίσης, ο εν λόγω τίτλος διατίθεται για επί τόπου ανάγνωση ή και δανεισμό από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λάρισας.